Şefaatli, il merkezi Yozgat şehrine 41 km uzaklıktadır. Ankara-Kayseri demir yolu ilçe merkezinden geçer. Şefaatli, Kozaklı arası uzaklık: 43 km. Şefaatli, Yenifakılı arası uzaklık: 54 km. Şefaatli, Kırşehir arası uzaklık: 92 km.
TARİHİ
İlçe merkezi, Delice ırmağına bakan bir vadi üzerinde, tren istasyonu olarak kurulmuş ve daha sonra hızla gelişmiştir. İlk kuruluş aşamasında, Şefaatli, Bozok Sancağının Kızılkoca ilçesine bağlı bir köydür. Kızılkoca, 1927-1928 yılları arasında bucak merkezi olur. 1933 yılında, Ankara-Kayseri demiryolunun geçmesi üzerine, Kızılkoca bucak merkezi, Şefaatli’ye taşınır.
1945 yılında ise, Yerköy ilçesi kurulunca, Kızılkoca bucak olarak Yerköy ilçesine bağlanır. 1954 yılında Kızılkoca, Yerköy ilçesinden ayrılır, merkezi Şefaatli olmak üzere ilçe teşkilatı kurulur. Gelelim ilçenin isminin kaynağına: Selçuklu Türkleri, Anadolu’yu Türkleştirirken, beyaz atlı bir Türk akıncısı, şafak vakti, beyaz atı ile Şefaatli’ye bakan hakim bir tepe üzerinde görülür.
Uzun süre vadiyi gözetleyerek yöre halkını eşkıyalardan korumuştur. Atlı akıncının burada görülmesiyle birlikte, bu bölgedeki eşkıyalar bölgeden uzaklaşırmış. Efsaneye göre, Şafak atlının şafak vakti görüldüğü yer anlamında, yöreye “Şefaatli” ismi verilmiştir.
GENEL
İlçe İç Anadolu bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde yer alır. İlçe merkezi Karasu ve Aksu çaylarının birleştiği vadi tabanına kurulmuştur. İlçe toprakları üzerinde dağ olarak nitelendirilecek bir yükselti yoktur. Genel arazi görüntüsü, Delice ırmağının iki yanında uzanan dalgalı düzlüklerdir.
Bu dalgalı düzlükler, ilçe sınırları dışındaki yayla ve dağlara kadar uzanır. İlçenin rakımı 828 metredir. Bu yüzden, çevresindeki birçok yöreye göre, burada kışlar daha yumuşak geçer. İlçenin büyük bölümü bozkırdır. Akarsu kenarları ise ağaçlıktır. İlçe halkının büyük kısmı tarım ve hayvancılıkla geçinir.
ŞEFAATLİ MESLEK YÜKSEKOKULU
Bozok Üniversitesine bağlı olarak 2015 yılında kurulmuştur. 4 bölümde eğitim verilmektedir.
GEZİLECEK YERLER
SAAT KULESİ
İlçe merkezinde Hacı Bayram Karabulut caddesindeki saat kulesi, 1986 yılında hayırsever Hacı Bayram Karabulut isimli kişi tarafından yaptırılmıştır. Kule: altı kademeli, dikdörtgendir.
ŞEFAATLİ-KOŞA KÖPRÜSÜ
İlçe merkezinde Aksu ırmağı üzerindedir. Yozgat il merkezi ile Şefaatli arasındaki ulaşımı sağlayan karayolu üzerindedir. 1894-1895 yılları arasında yapılmıştır.
Batı cephesinde, kemerler arasında, üç satırlık eski yazı kitabesi vardır. Rivayete göre: Çapanoğlu, Yozgat şehir merkezindeki büyük camiyi yaptırmadan önce, caminin taşları kanal üzerinden karşıya rahat geçirilsin diye bu köprüyü yaptırır.
Ayrıca, yine o dönemlerde, Şefaatli ilçesinin Kazlıuşağı köyünde de bir cami yaptırır ve o da Küçük Çapanoğlu camisidir. Köprünün uzunluğu 35 metre, genişliği 7 metredir. Yüksekliği ise 5.20 metredir. Korkuluk duvarlarının yüksekliği 30 cm dir. Köprü üç gözlüdür.
Üçüncü göz: 1965-1970 yılları arasında betonarme olarak yapılmıştır. Evet, günümüzde bu köprünün yanına yeni köprü yapılmıştır, ancak bu köprü halen işlevini sürdürmektedir.
KARABIYIK KÖPRÜSÜ:
Yozgat-Şefaatli karayolu üzerindedir. Karabıyık köyü yol ayırımından yaklaşık 500 metre kuzeyde, yola yaklaşık 200 metre uzaklıktadır. Köprünün altından kaynak suyu geçer. Günümüzde kullanılmamaktadır. Köprünün günümüze ulaşan bir kitabesi yoktur. 1516 yılında Yavuz Sultan Selim tarafından, Mısır seferi sırasında yaptırılmış ve günümüze kadar varlığını sürdürmüştür.
Köprü kesme taştan yapılmıştır. Köprünün 3 adet ana sivri kemeri bulunmaktadır. Ayrıca taş korkulukludur. Taş korkuluklara geçiş, bir silme ile yapılmıştır. Korkuluklarda yıkılmalar ve duvarlarda yer yer dökülmeler olmuştur. Köprünün zemini sonradan taş döşenerek orijinalliği bozulmuştur. Uzunluğu 55 metre, genişliği 4.51 metredir. Kemer açıklıkları ise 6.60 metredir.
Köprü 2016-2018 yılları arasında restore edilmiştir. Bu restorasyonda, sel sularının getirdiği molozlarla kapanan üçüncü kemer ortaya çıkarılmıştır. Ancak Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan restorasyonda: köprünün orijinal taşları kullanılmamış, bunların yerine Şefaatli bölgesinde bulunan “Kayraktaşı” diye bilinen mermer tarzı beyaz taşlar kullanılmıştır.
Üst taraf tamamen yeni yapılmış, köprünün alt kısımlarında nispeten ilk yapıldığı hali korunmuştur. Yani, bu rezillikle ilgili yorum yapmıyorum, yorumu siz okurlara bırakıyorum. Bir zamanlar Osmanlı ordusunun üzerinden geçtiği köprü bu mu? Diyeceksiniz. Bu köprü, beyaz bir köprü haline getirilmiş.
PAŞAKÖY TOKMAK HASAN PAŞA CAMİSİ
İlçe merkezine bağlı Paşaköy’de Hasanpaşa Mahallesindedir.
Cami: Tokmak Hasan Paşa tarafından 1773 yılında yaptırılmıştır. Cami dikdörtgen planlıdır. Son cemaat yeri, sonradan alüminyum doğrama ile kapatılmıştır. Giriş kapısı basık kemerli ve profillidir. Spiralli ve tek şerefeli minaresi sonradan yapılmıştır. Duvarlar sıva üzerine badanalıdır. 1895 yılında onarım görmüştür. Kırma çatılı yapı kiremitle kaplanmıştır. Cami içinde boya ile yapılmış süsler görülmeye değerdir. Cami 2005 yılında tescil edilerek koruma altına alınmıştır.
KALE TEPESİ
İlçe halkı mesire yeri olarak kullanılan buraya “Kale” demektedir. İlçe merkezinde bulunan kale tepede Belediye tarafından düzenleme yapılarak, tepenin ismine uygun olarak çevresine surlar yapılmış, ayrıca bir restoran, şelale, oturma gurupları ve Osmanlı çeşmesi gibi alanlar ilave edilmiştir. Yani, buranın tarihi bir özelliği yok, ancak Şefaatli yöresine yolunuz düşerse, mesire yeri olarak kullanılan burayı ziyaret edebilirsiniz.
GERDEKKAYA VE BEŞİKTEPE SİT ALANI
İlçe merkezine bağlı Güzelli köyündedir.
Gerdek Kayası mevkiinde bir höyük ve bunun doğu yamacında, birbiriyle bağlantısı olmayan iki odalı bir mağara bulunur. Gerdek Kayasının kuzeyinde ve yaklaşık 100 metre uzaklıkta, Beşiktepe Mevkiinde, iki höyük bulunur. Höyüğün birinin kuzey yamacında: kayalık olan kısımda açılan bir taş ocağı mağaraları tahrip etmiştir. Bu höyüğün üst yamaçlarında da, bu taş ocağından dolayı tahribatlar olmuştur. Höyük üzerinden toplanan seramikler, Roma dönemine aittir.
GÜZELLİ KÖYÜ MAĞARALARI
İlçe merkezine bağlı Saatli köyünden, Güzelli köyüne giderken, Tepebaşı Mevkiindedir. İlçe merkezine 22 km uzaklıktadır.
Hafif yükselti halindeki tepe, kalkerden oluşur. Güney yamaçta bulunan mağara, yerden yaklaşık 1.60 metre yüksekliktedir. Kapıdan ancak bir insanın girebilmesi mümkündür. Kapı: yuvarlak kemerli, ön kısmında üç basamak bulunmaktadır. Girişin ağzında bir oda, sonra genişçe bir salon ve bu mekana bağlı iki küçük oda bulunur.
Doğudaki dip odanın eşik kısmında, yaklaşık 1 metre derinlikte ve 0.30 cm genişlikte bir oyuk bulunmaktadır. Tepenin doğu ve güney yamaçlarında, irili ufaklı birçok doğal mağara bulunur.
Ayrıca, tepenin üst kısımlarında bulunan kayanın da “tekne” şeklinde oyulduğu görülür. Sonuç olarak, tepenin her yanında daha önce burada bulunduğu tahmin edilen yerleşime ait izler vardır.
Yozgat Sorgun hakkındaki gezi yazım için Sorgun