Edinburgh şehrini ziyaret ettiğinizde, uzunca zamanınız varsa, şehir yakınlarında gezmenizi önereceğim yerlerden bir kısmı aşağıdadır.
INCHCOLM ADASI
Inchcolm adası: Kuzey Edinburgh ve Fife bölgesi arasında küçük bir adadır. Konumu nedeniyle: ada: Napolyon savaşı ve II. Dünya savaşı sırasında, Edinburgh şehri için önemli bir savunma karakolu olarak kullanılmıştır. Günümüzde ise “Historic Scotland” tarafından işletilmektedir.
Ada üzerinde: 12. yüzyıldan kalma ve İskoçya’nın en iyi korunmuş manastır binası kalıntıları bulunmaktadır.
1560 yılında İskoç reformasyonu sonucunda: manastır terk edilmiştir.
UNİON CANAL
Lochrin havzasındadır.
Union Canal: 19. yüzyılda benzeri “Leith” suyolu gibi: şehrin ötesinden şehir merkezine su getirmek üzere yapılmıştır. 32 km. lik su kanalı: su kemerleri, tüneller, köprüler ile doludur. Kanalda kömür mavnaları gezinmektedir.
EDİNBURGH HAYVANAT BAHÇESİ
Corstorphine Road EH12-6TS adresindedir.
Corstorphine Tepesinde bulunan hayvanat bahçesi: 1990’lı yıllarda bakımsızdı ve insanlar buraya rağbet etmiyorlardı. Hayvanat bahçesi: son yıllarda büyüdür. Penguenle, koala ve maymunlar ve tehlike altındaki türlerin yetiştirilmesiyle, şehrin önemli bir ziyaretçi yerlerinden biri haline geldi ve yılda 650 bin kişi tarafından ziyaret ediliyormuş.
Özellikle: son yıllarda Çin hükümeti tarafında ödünç verilen iki panda ilgi çekmektedir. Uganda’dan ise, 40 şempanze bulunmaktadır.
PORTOBELLO BEACH
Burası, şehir merkezine: otobüs ile yaklaşık 30 dakika uzaklıktadır ve bu plajda deniz kıyısında güzel zaman geçirebilirsiniz.
LOCH NESS
Şehir yakınlarındaki bu bölgeye gitmek fazlaca zaman alıyor ve yolculuk yaklaşık 7 saat sürüyor. Burası bir vadi set gölüdür ve pek bir anlam ifade etmiyor, gitmenizi önermiyorum. İnsanların burayı tercih etmelerinin en büyük nedeni, bu bölgede anlatılan ve gölde bir canavar bulunduğuna dair efsanedir.
Bizim “Van gölü canavarı” gibi bir efsane burada da yaygındır, ancak gölde bulunduğu söylenen bu canavar hakkında herhangi bir bilimsel kanıt veya gören duyan olmamıştır. Sanırım: buraya turist çekmek için uydurulmuş bir yalandır.
STİRLİNG
Kasaba: Edinburgh şehrinin de üzerinde bulunduğu “Firth of Forth” fiyorduna akan Forth Nehri ağzında bulunmaktadır.
Ünlü İskoç bağımsızlık savaşçısı Wallace: İngiliz ordularına karşı, bu kasaba yakınlarında büyük bir zafer kazanmıştır. Ancak devamında Falkirk savaşında: bu kez, İskoç soyluları Wallace desteklemezler ve son anda savaş meydanından çekilerek, onu tuzağa düşürürler ve bunun üzerine İngilizler tarafından yakalanan Wallace idam edilir ve vicudunun parçaları, ülkenin çeşitli yerlerine gönderilir. Ancak, bu durum İskoçlarda bağımsızlık düşlerinin gelişmesine neden olur ve ortaya çıkan mücadele ruhu: 1315 yılında İskoçya’nın bağımsızlığı ile sonuçlanır.
Kasabanın en büyük özelliği: tarih boyunca krallık taraftarı olarak bilinmeleridir ve buna bağlı olarak: 1130 yılında, İskoç kralı Davıd I tarafından “Royal Burgh” yani “kraliyet şehri” olarak onurlandırılmıştır.
Edinburgh kalesi kadar güzel olan Stirling kalesini mutlaka görmenizi öneririm. Burada ayrıca “William Wallace” anıtı da ilgi çekiyor. Bağımsızlık mücadelesi sırasında, bu kale İngilizler tarafından temelleri kalıncaya kadar yıktırılmış olmasına rağmen, daha sonra yeniden yapılmıştır.
Şehir: Colombo şehrinin 149 km kuzeydoğusundadır. Kandy şehriyle arasındaki uzaklık ise, 71 km. dir. Dambulla ismi: kayada bulunan bir çeşmeden suyun sürekli damlama sın dan oluşmuştur.
Şehrin bulunduğu geniş izole kaya kütlesi: UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesine dahil edilerek koruma altına alınmıştır. Şehir: deniz seviyesinden 1118 metre yüksekte bulunan, yüksekliği 600 metre olan, 2000 metre uzunluğunda, çevresinde ovaları bulunan bir kaya yükseltisidir.
Şehirde, Sri Lanka’nın en önemli uluslar arası stadyumu olan “Rangiri Dambula” stadyumu bulunmaktadır.
Burası: geniş ve izole bir kaya kütlesi üzerinde bulunan tapınak mağaraları ile önem kazanmaktadır. Mağaraların tavanında: Budist mitolojiye ve Buda’nın doğum hikayelerine ait renkli resimler yani tasvirler görülmektedir. Bunların bazılarının, yaklaşık 2000 yıllık olduğu söyleniyor.
Bir kaya mağaranın içinde: 14 metre uzunluğunda, kayaya oyulmuş bir Buda heykeli ilgi çekmektedir.
Sri Lanka Dambulla
GEZİLECEK YERLER:
Sri Lanka Dambulla
MAĞARALAR:
Bunlar şehir merkezine 2 km. uzaklıktadır. Buraya ulaştığınızda, taş merdivenleri (300 basamak) tırmanmanız gerekiyor ki, yaklaşık 10 dakika sürüyor. Burada hassas bir durum var, yukarı tırmanmaya başlamadan önce, aşağıda mutlaka bilet satın alın, yoksa yukarı çıktığınızda biletiniz yoksa yine aşağıya inmeniz gerekecektir.
Evet, mağaraların bölgeye Hint etkisi gelmeden çok önceleri, yerli uygarlıklar tarafından kullanıldığı bilinmektedir. Yani, sonuç olarak bunlar ilk olarak, günümüzden 2000 yıl önce kullanılmışlardır. Yani: MÖ.3’ncü yüzyılda burada insanlar yaşamıştır.
Mağaralardaki heykel ve resimler ise: MÖ.1’nci yüzyıla tarihlenmektedir.
Ama bu resim ve heykellerin büyük bölümü: MS.11, 12 ve 18’nci yüzyıllarda yeniden boyanmış ve restore edilmişlerdir. Mağaralar özellikle: Kral Valagamba’nın 14 yıllık sürgün hayatını burada geçirmesiyle ünlüdür.
Budist rahipler, bu mağaralarda meditasyon törenleri düzenlemişler ve kralı, düşmanlarından korumuşlardır. MÖ.1’nci yüzyılda, kral, Anuradapura şehrindeki krallık tahtına geri dönmüştür. Dambula’daki rahiplere ise, şükranlarının ifadesi olarak, muhteşem bir kaya tapınağı yaptırmıştır.
Sri Lanka DambullaSri Lanka DambullaSri Lanka Dambulla
MAĞARA TAPINAK KOMPLEKSİ:
Burası: Sri Lanka ülkesinin günümüze kadar olan süreçte en iyi korunarak gelmiş mağara tapınak kompleksidir. Mağaraların çevresinde: 80 civarında kule, korunmayı sağlamaktadır. Özellikle: 5 mağara, turistik özellikleriyle önem kazanmaktadır. Bunların içinde: çeşitli heykeller ve resimler bulunur.
Bu resim ve heykeller: genellikle “Buda” ve onun hayatı ile ilgilidir. Mağaralarda Buda’ya ait 3 heykel ve Hindu tanrı ve tanrıçalara ait ise 4 heykel bulunur. Duvar resimlerine gelince, bunlar o kadar çoktur ki, 153 duvar resmi toplam 2100 m.karelik bir alanı kapsamaktadırlar. Bu duvar resimlerinde en çok tasvir edilen konu: Buda’nın ilk vaazı ve diğer öğretileridir.
Toplamda: kompleks içinde, 4 manastır bulunmaktadır. 1848 yılında, tapınak rahipleri, burada İngilizlere karşı ilk milliyetçi hareketleri başlatmışlardır.
Sri Lanka DambullaSri Lanka Dambulla
Golden Rock Tapınağı
Dambulla şehrindeki karmaşık tapınaklar kompleksinde, en etkileyici Budist tapınaktır. Düz arazide, 350 metre yükseklikte, kayanın batı tarafında, geniş bir mağara parçasıdır. Mağaranın büyük bölümü doğal olup, ancak bir kısmı kral ve haleflerine nimet olarak kazılarak büyütülmüştür.
Yukarıda söz ettiğim kral Vattagamini Abaya, MÖ.1’nci yüzyılda buraya sığınmış ve 14 yıl kalmıştır. Bu mağara daha sonra, bir kaya tapınak haline getirilmiştir. Takip eden süreçte: kral Giri Ran ve Kral Nisanka Malla: tapınakta daha da ileri gelişmeler yaratılmasını sağlamışlardır.
Bu tapınak: 1991 yılında UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesine dahil edilerek koruma altına alınmıştır.
Çünkü: 22 yüzyıl boyunca, buranın, beş kutsal mağara manastır ile birlikte, Sri Lanka’nın en büyük kutsal hac sitesi olduğu, çok iyi korunarak günümüze ulaştığı belirlenmiştir. Budist duvar resimleri, 2100 m.karelik bir alanı kapsamakta ve 157 tane heykel, özel bir önem kazanmaktadır. Arkeolojik çalışmalar yapılan mağaralarda bulunan boyalı yüzeyler ve heykeller: ölçek ve korunma derecesi bakımından benzersizdir.
Sri Lanka Dambulla
1 Nolu Mağara-Deva Raja Viharaya
Tapınak kompleksi içindeki ilk mağara tapınaktır. Bu mağaranın asıl görüntüsünün, Hint tanrısı Saka (Tanrıların kralı) tarafından verildiği düşünülmektedir. Mağaranın uzunluğu 47 metredir. Mağara içinde Buda heykeli görünmektedir. Heykel, doğal kayaya oyulmuştur. Yüz görünüşü: ahşap, şekilsiz ve mattır. Her zamanki uzun elbisesi, sağ omuz ve gögsünü açıkta bırakarak ayak bileğine kadar vücudu kaplar.
Bu mağarada da duvar ve tavan resimleri bulunmasına rağmen, bu resimler, buraya gelen Budistlerin yaktıkları tütsüler nedeniyle hasar görmüştür.
2.Nolu Mağara-Maha Raja Viharaya
En büyük ve en etkileyici mağaradır. Girişte, taş figürler tarafından korunan bir kemer görülür. Buraya: Büyük kral tapınağı denilir. Çünkü, bu mağaranın kurucusunun bizzat kral Vattagamani Abbaya olduğuna inanılıyor. Mağaranın tümünde, parlak renkli boyalı ve gayet iyi durumda resimler bulunmaktadır. Bunların uzunluğu 172 metre ve genişliği ise 75 metredir. Yükseklik ise 21 metredir. Mağarada birçok heykelde bulunmaktadır ki, heykellerin çoğu Buda’nın farklı tutumlarını betimlemektedir.
Sri Lanka Dambulla
3.Nolu Mağara-Maha Alut Viharaya
Burası “Büyük Yeni Tapınak” olarak bilinir ve tanınır. Mağaranın taş duvarı, 2 Nolu Mağaranınkine benzemektedir. Burası: 18’nci yüzyıl öncesinde, bir depo olarak kullanılmıştır. Mağaranın girişinin sol tarafında: 1815 yılında İngiliz işgaline kadar ülkeyi yöneten Nayakkar hanedanı kralları tarafından giyilen elbiseler görülmektedir.
Mağaranın genişliği 81 metre, uzunluğu 90 metre ve yüksekliği 36 metredir. Mağara içindeki kayanın büyük yüzeyi, en zengin renklerle boyanmıştır. Bu fresklerde: Budistler, çeşitli olaylar, Budizm tarihini temsil eden figürler görülmektedir.
4.Nolu Mağara-Paschima Viharaya
Bu mağaraya “Paschima Viharaya” veya “Western Temple” denilir. Uzunluk 54 metre, genişlik 27 metredir. Yükseklik ise 27 metredir. Bu mağarada, Buda’nın heykelleri görülmektedir. Özellikle: Buda’nın meditasyon duruşu durumunda, doğal kayaya oyulan heykeli muhteşemdir. Heykel: parlak renkli boyalarla boyanmıştır.
RANGİRİ DAMBULLA İNTERNATİONAL STADİUM
Burası, ülkemizde pek tanınmayan “kriket” sporuna ait bir stadyum olarak öne çıkmaktadır. Stadyum 2001 tarihinde yapılmış ve 2003 tarihinde ışıklandırılmıştır. Yapının inşaatı 167 gün sürmüş ve bu kısa kadar kısa sürede yapılmış olması ilgi çekmiştir.
Sri Lanka adasının güney ucunda bulunmaktadır. Colombo şehrine 120 km. uzaklıktadır. Bu yoldaki otobüs ulaşımı yaklaşık 3 saat sürmektedir. Burası, geçmiş sömürge dönemlerinde, Portekiz-Hollanda ve İngilizler tarafından işgal edilmiştir. Ancak: özellikle Hollandalılar buraya ayrı bir önem vermektedirler, çünkü: Hollanda kültürüne ait çeşitli kalıntılar ve özellikle mimari yapılar bulunmaktadır.
Hatta, kale içindeki şehirde, günümüzde de kullanılan sokak isimlerinin birçoğu Hollanda kökenlidir. Yani, bu şehir bir anlamda, sömürgeci Avrupalıların, bölgeye getirdikleri Avrupa kültürü ve bölgenin Güney Asya kültürünün bir karışımını yaşatmaktadır ki, özellikle mimari de bu durum gözler önüne seriliyor.
Şehrin yakın tarihi geçmişinde büyük bir doğal felaket yaşanmıştır. 29 Aralık 2004 tarihinde, Hint Okyanusunda meydana gelen deprem sonucu oluşan tusunami dalgasından etkilenmiştir. Bütün kıyılar bundan etkilenince, Galle şehrindeki “kriket” sporu yapılan yerde, yani “Galle İnternational Stadium”da, binlerce kişi uzun bir süre barınmıştır. Stadyum, 2007 yılında yeniden stadyum olarak kullanılmaya başlanmıştır. Evet, şehir uluslar arası standartlarda, bir kriket sahasına sahiptir.
Ünlü Arap gezgin İbn-i Batuda: 14’ncü yüzyılda şehri ziyaret etmiştir. 16’ncı yüzyılda Portekiz sömürge döneminde ise, burası önemli bir liman şehri olarak gündeme geliyor. 18’nci yüzyıldaki Hollanda sömürge döneminde de, bölge yine önemini korumuştur.
Sri Lanka GalleSri Lanka GalleSri Lanka Galle
Evet, şehirdeki uzun Portekiz sömürge döneminin izleri: yapıların mimari özelliklerinde hemen görülmektedir. Özellikle, şehirdeki “kale” Avrupalı işgalciler tarafından Asya kıtasında inşa edilen ilk ve özel bir kale olarak önem kazanmaktadır.
Şehrin turizm olarak diğer öne çıkan özellikleri ise: burada: batıklar üzerine dalış yapmak mümkündür. Ayrıca: yine plajlarda okyanusa girebilir ve Hikkaduwa denilen yerde, sörf yapabilirsiniz. Bunlar, şehir merkezine 20 dakika uzaklıktadır. Ayrıca: yine bu şehirde yemyeşil ormanlar ve çeltik tarlaları arasında çeşitli tapınaklar bulunmaktadır. Yağmur ormanını da unutmamak gerekir.
Sri Lanka Galle
İKLİM:
Galle şehri bölgesinde, tropikal yağmur ormanları iklimi görülmektedir. Ocak ve Şubat aylarında kuru mevsim görülür. Sıcaklık ortalamaları, genellikle 26 derece civarındadır. Zaman zaman yoğun muson yağmurları görülür ve bu yağmurlarda, dışarıda kalırsanız muhteşem ıslanırsınız, bence bir yere girip beklemeyi deneyin, çünkü 10-15 dakika sonra hava aniden açar.
ALIŞVERİŞ:
Galle şehrindeki birkaç alışveriş mekanından kısaca söz etmek istiyorum. Alışveriş meraklıları için yararlı olacaktır:
Thowfeek:
108-110 Main Street. New Town bölgesindedir.
Burada, marka giysileri ucuz fiyatla bulup satın alabilirsiniz.
İbrahim Kuyumcu:
Fort bölgesinde, Church Street üzerindedir.
Burası: altın, değerli taşlar, gümüş gibi takıların satıldığı bir yer olarak dikkati çekiyor.
Suthuvili Galeri:
Fort bölgesinde, Leyn Beart Srteet üzerindedir.
Burada, çok renkli masklar bulup satın alabilirsiniz.
Shoba:
Fort bölgesinde, Pedlar Street üzerindedir.
Burada: yerel kostümleri bulup satın alabilrisiniz. Ayrıca, yine yerel sanatlara ait ürünler ve özellikle dantel ürünleri satılıyor.
Güney Seylan Sanayi Ajansı ve El Sanatları Fabrikaları:
Şehrin güneyinde, Kandeqatta Road üzerindedir.
Burada: çeşitli el sanatlarında uzmanlaşmış köylüler çalışmaktadırlar. Bunlar: mücevher, dericilik, batik, dantel ve makine nakışı konusunda uzmandırlar. Burada: değerli taşlar parlatılmaktadır, hani olur da, başka bir yerden ham değerli taş aldı iseniz, burada ücreti karşılığında onu parlattırabiliyorsunuz.
Sri Lanka Galle
GEZİLECEK YERLER:
Sri Lanka Galle
MANSİON GALLE:
Bu muhteşem ve orijinal ihtişamlı Hollanda binası: üç bölümden oluşmaktadır.
Müzede: Portekiz dönemi öncesi ve İngiliz sömürge dönemine ait nadir ve antika eşyaların bulunduğu koleksiyon sergilenmektedir.
Bunlar arasında: mücevherler, çanak-çömlek, antika daktilolar, paralar ve Çin porselenleri bulunmaktadır.
Sanat galerisindeki sergide ise: bazı nadir antikalar ve Colonial mobilyaları satın almak mümkündür. Sırf bunlar değil, müzede: çeşitli ilginç el sanatları ve mücevherlerin ve takıların satıldığı bir dükkan da bulunmaktadır ki, buradan aldığınız ürünlere orijinallik sertifikaları düzenleniyor. Burada, bir mücevher mağazası da bulunuyor.
GALLE FORT-KALESİ
Şehrin güneybatısındadır. Kale, 1588 yılında Portekizliler tarafından yapılmıştır. Ancak,daha sonraki dönemlerde güçlendirilmiştir. 1649 yılında, Hollanda sömürge döneminde özellikle kalenin güçlendirme çalışmaları dikkat çekmektedir.
Kale: 131 dönümlük bir alana yapılmıştır. Mercan ve granit taşlarla yapılmıştır. 14 burç bulunur. Sur duvarlarının çoğu: 1663 yılında yapılmıştır. Kale içindeki şehir yapılaşması: ızgara düzenindedir ve uyumlu çevre yolları ile takviye edilmiştir. Izgara düzeni, surlara paralel uzanmaktadır.
Kalenin 2 kapısı bulunur. Bunlara “Portcullised” kapıları ismi verilmektedir. Limandaki giriş kapısı üzerinde “ANNO MDCL XIX” yazısı dikkat çekmektedir. Ana kapı ise, kara tarafında, kuzeydedir. Hollanda döneminde, burada bir de hendek yapılmıştır. Dolayısı ile, kapı bir köprü ile takviye edilmiştir. Köprünün, ilk olarak 1669 ve ardından en son 1897 yılında, İngiliz sömürge döneminde yapıldığı söyleniyor.
Günümüzde, kale: Avrupalı sömürgecilerin Asya kıtasında yaptıkları en muhteşem kale olarak önem kazanmaktadır.
Hatta: günümüzde bile, kalenin renkli geçmişi hakkında tartışmalar sürdürülmektedir. Hollandalılar, kale içindeki bazı özelliklerin kendilerine ait olduğunu iddia ederler.
Evet, bu muhteşem kale, UNESCO tarafından, “Dünya Kültür Mirası Listesi”ne dahil edilerek koruma altına alınmıştır.
Çünkü: Avrupa mimarisi ve Güney Asya geleneksel mimarisinin oldukça güzel bir karışımı olduğuna inanılmaktadır. Kaleyi ziyaret etmenizi öneririm. Saat yönünde ilerleyerek, kale içinde güzel bir gezinti yapabilirsiniz. Günümüzde burada, yani kale alanı içinde: birçok oteller, restoranlar ve kafeler ve alışveriş mekanları bulunmaktadır.
Bu gezinizde görebileceğiniz yerler şunlardır:
Hollanda Reform Kilisesi
Kilise, günümüzde “Amangalla Otel” yakınlarındadır. 1640 yılında yapılmıştır. Ancak: günümüzde görülen bina: 1752 ve 1755 yılları arasında onarılmıştır. Yapı: eski Hollanda mezar taşları ile döşelidir. 1760 yılına tarihlenen org bölümü halen durmaktadır. Malezya kökenli calamander ağacından yapılan minber, görenleri etkilemektedir.
Sokak İsimleri
Kale içindeki şehirleşmede, günümüzde de kullanılan bazı sokak isimleri (Pedlar, Moose Kramerstraat gibi) Hollanda sömürge döneminden kalmadır. Lighthouse Street: 1936 yılındaki bir yangında yok olmuştur. Deniz feneri: “Middelpuntstraat” sokağındadır.
Breadfruit Tree
Buradaki meyve ağaçları Hollandalılar tarafından dikilmiştir. Bunlar, Sri Lanka adasının en eski meyve ağaçlarıdır.
Sri Lanka Galle
Ulusal Denizcilik Müzesi
Bu müze: Galle halkının tarihi ve günlük hayatta kullandıkları nesnelerin sergilendiği bir yer olarak önem kazanmaktadır. 2010 yılında, kale içinde “Hollanda Deposu” denilen yerde açılmıştır. Çünkü, 2004 yılındaki “Tsunami” felaketinde, müze de olumsuz etkilenmiştir. Hatta: Hollanda hükümetinin maddi desteği ile, yeniden açıldığı söyleniyor.
El sanatları ürünleri arasında: nakış, boynuz ve kabuklardan yapılan nesneler bulunmaktadır. Ayrıca: su altı araştırmalarında bulunan eserler, haritalar, variller, deniz tekneleri, halatlar gibi denizcilerin kullandığı birçok obje bulunmaktadır. Bu objelerden bazılarının 800 yıllık olduğu söylenmektedir.
