İzmir’in en eski yerleşim yerlerinden birisidir. Yaklaşık 200 yıl önce, kara üzüm bağlarıyla kaplıydı. 1920’li yıllarda Reşat Nuri Güntekin’in romanlarına konu olan Bozyaka bağları, 1970’li yıllara kadar varlığını koruyordu, ancak günümüzde çok az sayıdaki ailenin bağları kaldı.
Bugün mobilya sektörünün bulunduğu Yeşillik caddesi ve çevresinde, 40 yıl öncesine kadar bağlar bulunuyordu.
TARİHİ
Yörede bulunan Akçakale ören yeri, yaklaşık 2500 yıllık geçmişiyle, ilçede tespit edilen en eski yerleşim yeridir. 19’ncu yüzyılda gerçekleşen göç hareketlerine bağlı olarak Girit göçmenlerinin bir bölümü, bugün Yeşillik caddesinin batısında bulunan Karabağlar, Uğur Mumcu, Sarıyer mahallelerini kapsayan geniş düzlüklere yerleştirilmiştir.
Ayrıca bu göç hareketlerinden ayrı olarak Bozyaka bölgesinin yüksek coğrafi özelliklerine bağlı olarak, serinletici havası ile 19’ncu yüzyıldan 1950’li yıllara kadar İzmirlilerin en önemli yazlık mekanları arasında yer almıştır. Yazın varlıklı birçok aile Bozyaka’daki bağlara çekilirdi.
Karabağlar’da 1950’li yıllardan sonra iki farklı kentleşme olgusu görülür. Bunlardan birincisi: öngörülmeyen şekilde 1960’lı yıllardan sonra iç göçlerle Anadolu’nun çeşitli değişik bölgelerinden gelip yerleşen farklı kültürler, sosyolojik özelliklere sahip vatandaşların ucuz ve basit çözümlerle yaptıkları gecekondulardır.
Bu çarpık kentleşme, 1960-1970 yılları arasında Kadıfekale’nin yamaçlarından başlayarak Karabağlar sınırına kadar ulaşır. Bunun yanı sıra 1978 yılında Kadıfekale ve çevresinde yaşanan deprem ve toprak kayması sonucu, bu bölgede yaşayan vatandaşların bir bölümü Bozyaka bölgesine yerleşmişlerdir.
1953 yılından sonra ise, Karabağlar’ın İnönü caddesi boyunca sıralanan daha düzenli ve çok katlı apartmanların oluşturduğu yeni konut alanları oluşmaya başlamıştır. İlçe, 2008 tarihinde Konak ilçesinden ayrılarak ilçe kurulmuştur.
GENEL
İlçe, İzmir’in güney kesimindeki metropol ilçeler arasındadır. İzmir’in kalabalık ilçelerinden birisidir. Güneyinde Gaziemir, doğusunda Buca, kuzeyinde Konak ve batısında Balçova ilçeleri vardır. İlçe merkezi batıya doğru kıvrılan Kavacık ve Tırazlı Köylerinin bulunduğu dağlık alanla birlikte yayılım gösterir.
İZMİR DEMOKRASİ ÜNİVERSİTESİ
Karabağlar ilçesi sınırları içerisinde kalmaktadır. 2016 yılında kabul edilen kanunla kurulmuş ve devlet üniversitesi statüsü verilmiştir. (15 Temmuz 2016 yılındaki darbe teşebbüsü sonrasında İzmir Üniversitesi yerine kurulmuştur.)
YEŞİLLİK CADDESİ
Burası elbette gezilip görülecek bir yer değil, ama İzmir denince mobilyacıları ile ünlü bu cadde akla geliyor. Mutlaka yolunuz düşmüştür. En azından Konak’tan hava alanına giderken bu caddeden geçiliyor.
GEZİLECEK YERLER
AKÇAKALE
İzmir körfezine hakim Mastousia (Kızıldağ) dağının doğu eteklerinde, Limontepeden Kavacık köyüne giderken, yolun kuzeyindeki orman sahası içindedir. Kayalık ve hakim bir tepe üzerindedir. Kalenin kuruluş tarihi kesin bilinmemektedir.
Ancak muhtemelen kuruluşunun Eski Smyrna’nın (Bayraklı) çevresinde bir savunma zinciri kurdukları anlaşılan Persler ve yerel müttefikleri tarafından MÖ 546-334 yılları arasında olduğu tahmin edilmektedir.
Kentin, Helenistik dönemde Pagos’a (Kadıfekale) taşınmasından sonra da bu kalenin varlığını bir süre daha devam ettirdiği, bir süre sonra önemini kaybettiği düşünülür.
İzmir’in güney ve batı savunma kalesi olarak kullanılmıştır. Uzaktan bir kireç taşı ağartısı olarak görülmesi nedeniyle Akçakale olarak isimlendirilmiştir. Denizden yüksekliği 430 metredir. Ana kayaya oyularak yapılmış, yarı oval biçimli bir sarnıç bulunmaktadır.
Ancak bu sarnıcın derinliği son yıllarda yapılan kaçak kazılar nedeniyle anlaşılamamıştır. Bölge, 1990 yılında 1’nci Derece Arkeolojik Sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır. Evet, İzmirlilerin bu tarihi çok eskilere giden ören yerini ziyaret etmelerini öneririm.
ESKİ İZMİR SEMTİ
Türk dönemine aittir ve yaklaşık 600 yıllık geçmişi ile burada Yıkık Minareli cami dikkat çeker.
Yıkık Minareli Cami
İlçe merkezine bağlı Umut Mahallesi, Eski İzmir Caddesi üzerindedir. Halk arasında “Yıkık Cami” olarak da bilinir. Kagir yapıdır. Mevcut mimari özellikleri dikkate alındığında, Erken Osmanlı Beylikler dönemine yani 15’nci yüzyıla tarihlenir.
Yani, yaklaşık 600 yıllık geçmişi vardır. Bu yapı, aynı bölgede bulunan Yıkık Hamam ile birlikte, bir külliyenin parçası olmalıdır. Muhtemel bu külliyenin çevresinde küçük veya orta ölçekli bir yerleşim yeri bulunduğu tahmin edilmektedir.
Bu yerleşimin, Türk-İslam dönemine ait İzmir’deki en eski yerleşimlerden birisi olduğu anlaşılmaktadır. Böylece burası “Eski İzmir” diye tanımlanır. Ancak bu yerleşim yeri, daha sonra bilinmeyen nedenlerden dolayı terk edilmiş ve bu camide işlevini yitirmiştir.
KAVACIK KÖYÜ
18’nci yüzyılda Kızıldağ ve çevresinde Karakeçili Aşiretine bağlı Yörükler tarafından kurulmuştur. Kavacık köyü, bugün üzümleriyle meşhurdur.
Çatalca dağının eteklerinde kurulu, 850 metre rakımlı köyün üzümü ve doğal güzellikleri, şehir yaşantısından uzaklaşmak isteyenlerin tercih ettiği bir yerdir. Her yıl “Kavacık Üzüm Festivali” düzenlenmektedir.
UZUNDERE KÖYÜ
Bölgede göçer halde varlıklarını sürdüren ve 19’ncu yüzyılın ilk yarısında yerleşik hayata geçen Yanyatır Ocağının Çobanlı Oymağı’na bağlı Tahtacı Türkmenler tarafından kurulmuştur.
REŞAT NURİ GÜNTEKİN ÇOCUK KİTAPLIĞI
Türk Edebiyatının ölümsüz yazarlarından Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu Romanını yazdığı ev ile Dudaktan Kalbe romanına konu olan taş evler, Çitlembik ağaçları ve meşhur üzüm bağları Bozyaka bölgesindedir.
Reşat Nuri Güntekin’in bir dönem içinde yaşadığı ev, günümüzde Kilimtepe Parkı içindedir. Yapının giriş kapısı üzerinde bulunan kitabesine göre 1873 yılında Kilimcizade Ailesi tarafından yaptırılmıştır.
Bu yapı Reşat Nuri Güntekin adını yaşatmak için Reşit Nuri Güntekin Çocuk Kitaplığına dönüştürülmüştür. Yapının çevresi ise, Rıfat Kilimtepe anısına Kilimtepe Parkı yapılmıştır.
Yine ölümsüz yazarın “Dudaktan Kalbe” romanına konu olan çitlembik ağaçları da koruma altına alınmıştır.
İzmir Selçuk gezi planı hakkındaki yazım için Selçuk Gezi Planı
