Kudüs şehrinde, eski ve yeni şehir bölümlerini gezdikten sonra: yine dini ve tarihi özellikler taşıyan, Kudüs şehri yakınlarındaki başka yerleri de gezebilirsiniz.
SİON-ZİON DAĞI
Kudüs şehrinde, eski şehrin dışında, surların dışında bulunmaktadır. Ermeni mahallesinin güneyindedir.
Duvarların dışı dedim de: şöyle anlatılan bir efsane bulunmaktadır. 1538 yılında, Kanuni Sultan Süleyman şehir surlarını yaptırırken, “Kral David” in mezarının surların dışında bırakılması nedeniyle, surları yaptıran iki mühendisi idam ettirdiği söylenir.
Bugün Yafa kapısının iç avlusundaki iki mezarın, bu mimarlara ait olduğu söylenir.
Buranın ismine: ilk olarak MÖ.630-540 yılları arasında Samuel II’nin yazılı kayıtlarında rastlanmıştır.
Burası “Kudüs” şehri ile “eş” anlamlıdır. David tarafından fethedilmiş ve üzerine “Yevuslu” isimli kale yapılmıştır.
Bu kalenin: Süleyman Tapınağı ile aynı yerde yapıldığı söylenmektedir. İsa döneminde ise, Zion dağı yoğun nüfuslu ve şehir duvarlarının içinde, zengin bir mahalle olarak bilinir.
Yahudi inancına göre, burası “Tapınak dağı” olarak da bilinir ki, birinci ve ikinci tapınakların burada yapıldığı söylenir. Bu yüzden: tanrı ve insanlık arasındaki bağlantı nedeniyle, Yahudiler için, burası dünyanın en kutsal yeridir.
Holoskost-Holokost Cellar
Burası, bir müzedir. Müzede, bir açık avlu ve 10 sergi odası bulunmaktadır. Avluda: bölgede bulunan mezar taşı benzeri plakalar görülür.
Bunların üzerinde, İbranice yazılar görülür. Müzede sergilenenler ise: Tevrat’ta belirlenen dini olaylarla ilgilidir.
Örneğin: Polonya’daki “Buchenwald Toplama Kampı’”ndan bir “dua kitabı” ilgi çekmektedir. Diğer objeler ise: çantalar, ayakkabılar, parşömenlere yazılmış Tevrat.
Auschwitz toplama kampından getirilen: bir mahkum tarafından giyilen, Tevrat parşömenleri dikilmiş elbise ilgi çekmektedir.
Ayrıca, yine Naziler tarafından öldürülen “Holokost” kahramanlarının ölüm kamplarından getirilen “külleri” de burada bulunmaktadır. Naziler tarafından insan yağından üretilen “sabunlar” da görülmektedir.
Oksan Schinler Mezarı
Bu adam (1908-1974) etnik bir Alman Sanayicisidir. Alman Nazi Partisinin de üyesi olan bu şahıs: Nazilerden 1200 Yahudiye ölümden kurtarmıştır. Hatırlarsanız: 1993 yılında “Schinler’in Listesi” filmi çekilmişti. Kendisi: fabrikaları nedeniyle, ömrünü Polonya ve Çek Cumhuriyetinde geçirmiş ve 1974 yılında ölmüştür.
Ancak, öldüğünde beş parasız idi. Kendisi: Kudüs şehrine gömülmek istiyordu. Çünkü: “çocuklarım burada” demişti. Bunun üzerine: Tapınak dağı zirvesindeki “Katolik Mezarlığı”nda toprağa verildi. Kendisi Yahudi olmamasına rağmen, 1200 Yahudiye ölümden kurtardığı için buraya gömülmüştür.
Gallicantu St Peter Kilisesi
Kilise: Tapınak dağının doğu kesiminde, dik bir yamaç üzerinde kurulmuştur. Çatısında: kara bir haç üzerinde, bir altın horoz yükselir. Zaten “Gali-cantu” Latince “horoz ötüşü” anlamına gelmektedir.
Kilisenin altında bulunan bir zindanın: İsa’nın tutuklanmasının ardından, gece boyunca burada kaldığı hücre olduğuna inanılır.
Dormition Abbey-Kilisesi
Günümüzde, Tapınak dağının zirvesindeki bir tepede, bu kilise bulunmaktadır. Kale gibi bina, bir konik çatı ve dört köşesindeki kuleleriyle dikkat çekmektedir. Eski şehrin güneyinde ”Zion kapısı” önünde durmaktadır.
Kilise, eski şehri çevreleyen surların dışında: Zion kapısına yakın yerdedir. 1898 yılında Alman imparatoru Kaiser Wilhelm II: Kudüs şehrini ziyaretinde, Sultan Abdülhamit’e, buradan “Alman Birliği” adına bir arazi satın almak istediğini söylemiştir.
Çünkü: İsa ve havarilerinin son akşam yemeğini yedikleri yer ve Meryem’in öldüğü düşünülen yer buradadır. Dolayısı ile, Ortodoks ve Katolik Hıristiyanlar için kutsal kabul edilen bu yer: “uyku” veya “uykuya dalma” şeklinde isimlendirilir. Yani, ölümden söz etmiyorlar, uykuya dalma olarak kabulleniyorlar.
Öte yandan: Meryem’in öldüğü yer olarak bir yer daha biliniyor, evet “Efes” şehri. Yani: Meryem’in öldüğü ve ölmeden önce bir süre yaşadığı yer olarak “Efes” ve “Kudüs” düşünülüyor. Efes ile ilgili olarak: havarilerden St.John’un “Meryem’in İsa’nın ölümünden sonra Efes’e gittiğini söylemesine” dayanılmaktadır.
Öte yandan; Meryem türbesinin: Kudüs’de Zeytin dağının dibinde bulunduğuna da inanılmaktadır. Meryem’in burada öldüğüne dair mevcut kitapların, uydurma olduğuna inanılıyor. Burada, Meryem’e ait bir prototif mezar bulunduğuna inanılmaktadır.
“Dormition” kelime anlamı “varsayım” demektir. Evet, Alman-Köln Piskoposu Heinrich Renard (1868-1929): 1899 yılında, bu arazi üzerinde incelemeler sürdürür ve Bizans döneminde yapılmış “Aya Sion” kilisesi kalıntılarını bulur. Bu kalıntıların, Haçlılar zamanında yapılmış “Zion kilisesi” kalıntıları üzerine yapıldığı öğrenilir. Bunun üzerine, yeni kilisenin yapımına 1900 yılında başlanır ve 1910 yılında tamamlanır.
Kilise içinde bulunanlar
Kral David Mezarı
Kral David, bir İsrail kralı olarak bilinmektedir. Mezarı, bu kilise içinde bulunmaktadır. Aslında, yukarıda da belirttiğim gibi, burada daha önce bir Bizans dönemi kilisesi bulunmakta imiş ve mezar o kilisenin zemin kat köşesindedir.
Mezar: 14’ncü yüzyıldan kalma bir lahit içindedir. Lahdin üzerine, 1949 yılında modernist süslemeleri olan mavi bir bez örtülmüştür. Lahdin içinde bir cesedin bulunduğu biliniyor ama bunun tam olarak Kral David’e ait olup olmadığı hakkında herhangi bir araştırma yapılmamıştır. Çünkü: İncil’e göre, David: toprağa gömülmüştür.
İsa ve 12 havarisinin son akşam yemeğini yedikleri yer
Kral David’in mezarının bulunduğu binanın üst katındadır ve “Cenacle” olarak bilinmektedir. “Cena” kelimesi bir tür “akşam yemeği” dir. Burası “Yeni Ahit” de, bir site ve Hıristiyan kilisesi olarak kabul edilir. Peki, bu olayın burada olduğu hakkındaki belirtiler nelerdir:
Yapılan araştırmalara göre: mevcut Kral Davud mezarının doğu ve güneydoğu duvarları: Roma imparatoru Theodosius döneminde yapılan, sekizgen kiliseden kalmadır. 382 yılında yapılan bu kilise: 394 yılında Papa tarafından kutsanmıştır. Yani, burada İsa ve Havarilerinin son akşam yemeğini yediklerine inanılmaktadır.
BETHLEHEM ŞEHRİ
Batı Şeria bölgesinde, Kudüs şehrine 9 km. uzaklıkta, güneydedir. İbranice isminin anlamı “Ekmek evi” demektir. Çölün kenarında bir tepe üzerinde kurulmuştur.
Burası: İsa’nın doğum yeri olarak kabul edilmektedir. Hıristiyan inanışına göre: Meryem ananın doğum yaptığı bu mağara hayvanlar için kullanılırken, yerel çobanlar, bebek doğduktan sonra, buraya doğudan üç bilge adamın geldiğini ve saygı-hediyeler sunduğunu söylemişlerdir.
MÖ.1000 yılında, İsrail’in ikinci kralı David’in de bu şehirde doğduğu söylenir. David: daha sonradan “Peygamber Samuel” olmuştur.
Günümüzde, İsa’nın doğduğuna inanılan mağaranın üzerinde, bir kilise bulunmaktadır ve dünyanın en eski Hıristiyan kilisesi olduğuna inanılır.
Burayı ziyaret ederseniz: buraya has bir el sanatı olan: zeytin ağacından yapılma ahşap oymalar, Meryem tasvirli inci-mücevher ve takılar ve farklı nakışlardan satın alabilirsiniz.
Nativity Kilisesi
Burası, İsa’nın doğduğuna inanılan mağara üzerine inşa edilmiştir. Kale gibi ön duvarındaki tek kapı: 1.2 metre yüksekliktedir. Bu kapı, 1500 yılı civarında, bu ölçüye düşürülmüştür. Bugünkü Bazilika: Hıristiyan dünyasının en eski kilisesi olarak bilinmektedir.
6’ncı yüzyılda, Roma İmparatoru Jüstinyen tarafından yaptırılmıştır. Bu orijinal kilise; 339 yılında İmparator Konstantin (Hıristiyanlığı ilk kabul eden Roma imparatorudur) tarafından yaptırılan kilisenin yerine, İsa’nın doğum yeri olarak kabul edilen mağara üzerine yapılmıştır.
Nativity Grotto
Burası, İsa’nın doğduğuna inanılan mağaradır. İsa’nın doğum yeri, loş bir kaya mağaradır. Bunun üzerinde, bir yıldız ve onun mermer zemininde “Burada İsa Mesih, Meryem’den doğdu” yazmaktadır.
Dikdörtgen mağara: 12 metre uzunluğunda 3 metre genişliğindedir. Bayram günlerinde, mağarada bulunan 48 lamba yanmaktadır. Ancak, 1869 yılında bu nedenle ciddi bir yangın çıkmıştır.
NASIRA KASABASI
İsa’nın doğduğu ve büyüdüğü kasaba olarak bilinir ve tanınır. Günümüzde buraya “Nazareth” ismi verilmiştir ve gelişen bir şehir olarak bilinir. MS.1’nci yüzyıldan kalma “Nasıra” kasabası yani köyünün kalıntıları: randevu ile görülebilmektedir.
Kasaba her ne kadar Müslüman ve Arap şehri olarak bilinmesine rağmen: kilise, manastır ve diğer dini kurumlar boldur ve Hıristiyanlar için bir hac merkezidir.
Buranın çevresindeki en önemli yer: Müjde Bazilikasıdır.
Müjde Bazilikası
Bazilika: İsa’nın doğumunun, Cebrail tarafından müjdelendiği yerdir ve dünyanın en kutsal Hıristiyan dini yerlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Bazilika: haçlı ve Bizans kalıntıları üzerine, 1969 yılında inşa edilmiştir. Katolik ve Ortodoks Hıristiyanlar, hacı olmak amacıyla burayı ziyaret ederler.
Evet, 2 katlı kilise: çarpıcı, modern, mimari tarzında ve renkli bir şekilde dekore edilmiş, Orta Doğudaki en büyük Hıristiyan kilisesidir.
Kubbe: geleneksel “Meryem Ana Evi” olarak düzenlenen bir mağara üzerinde durmaktadır ve burada, bir zamanlar Meryem’in yaşadığına inanılmasıdır.
St Joseph Kilisesi
Müjde kilisesinin hemen yanındadır. Ancak, Müjde kilisesinin yanında: sağlam ve iddiasız bir yapıdır. Merdivenlerle, kilisenin siyah-beyaz mozaiklerle süslü, 2 metre karelik avlusuna inilir. Daha aşağıda: 17’nci yüzyıldan kaldığına ve Yusuf’un marangozluk atölyesi olduğuna inanılan bir yer bulunur.
Mary Kuyusu
Müjde kilisesinin kuzeyinde, yaklaşık 400 metre uzaklıktadır. Buranın, küçük kasaba olduğu dönemde, Meryem ve onun genç oğlu İsa tarafından sık sık kullanıldığına inanılmaktadır.
YİGAL ALON MÜZESİ-GALİLEE TEKNE
Müze; Celile denizi üzerinde, Kibutz Ginnosar bölgesindedir ve Yigal Alon (1918-1980) isimli askeri ve siyasi lider tarafından yaptırılmıştır.
Müzenin en değerli eseri bir tekne kalıntısıdır. Bu tekne, Hıristiyanlar tarafından dünyanın en değerli ve anlamlı arkeolojik hazinelerinden birisi olarak kabul edilir, çünkü teknenin “İsa” ya ait olduğuna inanılıyor.
Tekne kalıntısı: bir kuraklık sırasında, Celile denizi kıyısında, Ocak 1986 tarihinde, Celile’ye gelen iki balıkçı kardeş tarafından çamur içinde bulunmuştur. Yaklaşık 2000 yıl öncesine ait olduğu düşünülen tekne, 12 gün sonra, gün ışığına çıkarılmıştır.
Bilim adamları, teknenin: bir balıkçı teknesi veya Romalılara karşı bir deniz savaşında görev alan tekne olduğuna inanıyorlar. Ama, biraz önce de söylediğim gibi, Hıristiyanlar, bu tekneye İsa’nın ve havarilerinin bindiğine inanıyorlar.
Müzede, bu tekne dışında: Yahudiler ve Araplar tarafından yapılan sanat eserlerinin bulunduğu sergiler de düzenleniyor. Kalıcı sergiler: eski çağlardan günümüze kadar olan sürece ait arkeolojik buluntulardır.
MAR SABA MANASTIRI
Rum Ortodoks Mar Saba manastırı, 1500 yıl önce inşa edilmiş ve dünyanın en eski ve hala yerleşim bulunan manastırı olarak önem kazanmaktadır. İlk olarak, Türkiye’den buraya gelen bir keşiş tarafından kurulan manastır, daha sonra yıkılmış ve 1834 yılında büyük bir depremin ardından yeniden yapılmıştır.
Manastır: kuzeydeki St. George manastırı gibi, yalnızlık arayan rahipler tarafından kurulmuştur. Başlangıçta onlar mağaralarda yaşarken, Aziz Mar Saba önderliğinde bu manastır inşa edilmiştir. Altın çağında, manastırda 300 den fazla rahip bulunduğu biliniyor.
HALHUL KASABASI
Batı Şeria bölgesinde, Güneyde Hebron şehrine 5 km. uzaklıkta, Judean dağlarının en yüksek tepesi üzerindedir. Deniz seviyesinden, 1026 metre yüksekliktedir.
Burada: Hz. Yunus’un makamı bulunuyor. Yahudiler tarafından Peygamber Jonah olarak bilinir. Mezarının bulunduğu yerde: Nabi Yunus Camisi bulunmaktadır. 1226 yılında Eyyübi döneminde yapılmıştır.
ERİHA ŞEHRİ
Batı Şeria bölümünde, Ürdün nehri yanındadır. Lut gölünün 8 km. kuzeyindedir.
Burası, 10.000 yıllık bir şehir olarak önem kazanmaktadır. Bu nedenle, dünya üzerindeki ilk yerleşim yeri olarak kabul edilmektedir. Kelime anlamı “parfüm” anlamına gelir.
Çünkü: çölle çevrilmiş vahada, harika kokulu çiçekleri ile tanınmaktadır. Yeşil bir bitki örtüsünü barındırır.
İncil’de bu şehir “palmiyelerin şehri” olarak geçmektedir. Eriha yolu üzerinde Hz. Musa’nın kabrinin bulunduğu külliye ziyaret edilir.
Bölgenin bir diğer özelliği de, buranın MÖ.35 yılında, Mark Antony tarafından Kleopatra’ya hediye edilmiş olmasıdır.
Zaccheus Sycamore Ağacı
Hişam Saray Oteli yanında bulunan ağaç, normal gibi görünse de, Hıristiyanlar için özel önem taşımaktadır. Zacchaeus: şehri daha iyi görebilmek için, arkasında kalabalık bir topluluk ile bu ağaca kadar yürümüştür.
Tel es-Sultan
Şehir merkezinin 2 km. dışında bulunan bu bölge: eski Eriha şehri olarak bilinir.
Hişam Sarayı
MÖ.740 yılında inşa edilen Hişam Sarayı, tarih boyunca avlanma ve tarım merkezi olarak kullanılmıştır. Hatta, Emeviler döneminde bölge, kazandığı önem nedeniyle arkeologlar tarafından “Ortadoğu’nun Versay Sarayı da denilmektedir. Saray her gün ziyaret edilebilmektedir.
Kurantul Manastırı
Hz. İsa’nın 40 gün 40 gece oruç tutarak şeytanla sınandığı ve sonrasında Peygamberliğini ilan ettiği manastır, bugün Yunan Ortodoks kilisesine bağlı bir manastır olarak görülmektedir. Buraya ulaşım zor, 400 metrelik bir yüksekliği tırmanmanız veya teleferikle buraya ulaşmanız gerekir. Manastır: Ayartma dağı üzerindedir ve Lut Gölü, Ürdün Vadisi ve Eriha bölgesinin muhteşem bir manzarasına sahiptir.
Dier Hijla-Aziz Gerasimus Manastırı
Burası, Eriha şehrinin doğusundadır.
Hz. İsa’nın vaftiz edildiği yer olarak bilinir ve Aziz Gerasimus tarafından, MS.455 yılında yaptırılmıştır. Burada, halen günümüzde Yunan Ortodoks cemaatinin bir bölümü yaşamaktadır.
Kbirbet Kurman
Eriha merkezinin 20 km. güneyinde bulunan buranın çevresindeki uçurumlarda, 1947 yılında Bedevi bir genç çoban tarafından “Lut Gölü Yazıtları” bulunmuştur. Bunlar: bakır üzerine yazılmıştır.
LUT GÖLÜ-ÖLÜ DENİZ
Buraya, hem “Ölü deniz” hem de “Lut gölü” ismi veriliyor.
Kudüs şehrinden çıkıp buraya gitmek isterseniz, uçsuz-bucaksız tepeler arasından geçiyorsunuz.
Göle varmadan: Hz.Musa’nın kabri görülüyor. Burayı ziyaret edebilirsiniz. Kabir: Kudüs-Eriha yolu üzerinde, bir tepenin başında bulunan medresenin içindedir.
Göle gelince
Deniz seviyesinden 422 metre aşağıda olan “Bahrü-l-Meyyit” yani “Ölü deniz” Lut gölünde, Allaha isyan edenlerin feci akıbetine tanık olmuştur. Yani: Ölü deniz: bir anlamda, dünya üzerindeki en alçak kara kütlesi olarak da önem kazanmaktadır.
Gölün yüzeyi, dünyanın en alçak noktasıdır ki, deniz seviyesinden 800 metre aşağıdadır. Gölün uzunluğu 80 km. ve genişliği 18 km.dir. Su seviyesi, her yıl çok eski bir geçmişten bu yana 18 cm. çekilmektedir. Çevreciler: Lut gölünün yok olmaya başladığı yönünde uyarılar verdiğini ve bunun özellikle İsrail tarafından göl kıyısında kurulu bulunan “Bromür” fabrikası yüzünden olduğunu ileri sürmektedirler.
İsrail fabrikaları yüzünden, temiz su sıkıntısı çekilmektedir. Oluklar endişe verici boyutlara ulaşmıştır.
Denizdeki tuzluluk oranı çok yüksektir. Litre başına 340 gr tuzluluk oranı ile dünya üzerindeki en tuzlu denizdir. Bu yüksek tuzluluk oranı, göldeki yaşamı olumsuz etkiler.
Zaten bu yüzden “Ölü deniz” olarak adlandırılır. Bazı nehirlerden gelen balıklar, göle düştükleri gibi ölmektedirler. Bu balıklar, tuza bulanmış olarak sahillere sürüklenirler.
Ancak, bu yüksek tuzluluk oranı, aynı zamanda “iyileştirici” özelliklere de sahiptir. Düzenli olarak buraya gelen birçok hasta ziyaretçi üzerinde olumlu etkileri görülmüştür ve rahatlama sağlar.
Ölü denizin batı kıyılarında: suya kolay erişim sağlanan organize plajlar ve yüzme alanları ve tedavi plajları (Neve Zohar ve Ein Bokek) bulunmaktadır.
Su içindeki mineraller ve tuzların birleşimi, vücut için eşsiz ve yaratıcı tedavi edici özellikler sunmaktadır. Deniz yatağında, vücuda sürülen siyah çamur yatakları bulunmaktadır. Ziyaretçiler, vücutlarını bu siyah çamur ile kaplarlar.
Ölü deniz Judean Desert: aynı zamanda, çöl turizmi içinde önemli bir merkezdir. Eğer Lut Gölünde yüzmek isterseniz:
Feslika
Burası: Kumran’ın 3 km. güneyindedir. Her gün, buraya 08.00-17.00 arasında ulaşmak mümkündür.
Ein Gedi
Burası: Eriha şehrinden 50 km. ve Es-Saba’dan 80 km. uzaklıktadır. Egged-Kudus arasında, günde toplam 10 adet otobüs seferi bulunmaktadır. Egged-Massada arasında ise, günde 3 otobüs seferi bulunur, yolculuk 30 dakika sürer.
Sodom Dağı
Ein Gedi’nin 50 km. güneyindedir. Burası ilginç bir yer. Tarihte: Sodom-Gomorro laneti ve Lut kavminin yok olması ile ilgili bilgisi olanlar hatırlayacaklardır burayı. Peygamberin uyarılarına kulak asmayan Lut Kavimi, burada tanrı tarafından yok edilmiştir.
EL HALİL ŞEHRİ
Burası: Tunç Çağında Filistin yöresinde kurulmuş ilk şehirlerden birisidir.
İslam inanışına göre: Adem ve Havva, cennetten kovulunca, bir süre burada yaşamışlardır.
İncil’de ise: El Halil: cennetten düşen dört deve ile ilgili olarak “Dörtlerin köyü” olarak bilinmektedir.
Başka bir inanışa göre de: İncil’de isimleri geçen ve burada gömülü oldukları söylenen, 4 çifte atıfta bulunulur. Bunlar: Adem ve Havva, İbrahim ve Sara, İshak ve Rabia, Yakup ve Leah.
Şehrin kuruluşu, Eski Ahitte’de tam olarak tarihlendirilmiştir.
İncil’e göre: Hz. Davud: MÖ.1000 yılına doğru, El Halil şehrinde kral ilan edilmiştir. 18’nci yüzyılın sonlarına doğru ise, şehir Filistin bölgesinin en önemli ticaret merkezi haline gelmiştir.
Kudüs şehrinden, El Halil şehrine giderken: yol üzerinde bir kısım Yahudi yerleşim merkezleri görülüyor. Öte yandan, yine yol üzerinde meşhur “Utanç Duvarı” görülüyor.
El Haram El İbrahim-Haram el Halil (Peygamberlerin Mezarları)
Bu cami: Hz. İbrahim ve ailesinin mezarlarının bulunduğu “Atabalar Mağarası” üzerinde 1206 yılında kurulmuştur. Eski Ahitte anlatıldığına göre: caminin altındaki mağara; Hz. İbrahim tarafından, eşi Hz. Sare’nin ölümü üzerine satın alınmış ve Hz. Sare, buraya defnedilmiştir. Takip eden süreçte, Hz. İbrahim, Hz. İshak, eşi Rıfka ve Hz. İshak’ın oğlu Hz. Yakup da buraya defnedilmiştir.
Evet, burası her ne kadar bir cami olsa da, Yahudi göçmenler, 1967 yılından bu yana, caminin bir bölümünde ibadet etmektedirler. Yani, Haram’ın bir bölümü Yahudiler, diğer bölümü Müslümanlar olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Ancak, 1994 yılında Baruch Goldtein isimli fanatik bir Yahudi, burada toplu katliam gerçekleştirmiş ve 48 kişiyi öldürmüştür. İsrail devleti, bu olayı bahane ederek, ardından, şehrin yarısını ve caminin de yarısını ele geçirmiştir.
Müslüman tarafında: Hz. İshak ve eşi Rıfka’nın mezarları görülür. Yahudi tarafında ise: Hz. Yakup ve eşi Lea’nın mezarları bulunmaktadır. Her iki bölüm ortasında ise: Hz. İbrahim ve eşi Sare’nin mezarları bulunmaktadır.
