Birçoğumuz, buranın ismini “Seylan” olarak da hatırlayacaktır ve özellikle “Seylan çayı” gerek ülkemizde ve gerekse dünya üzerinde haklı bir üne sahiptir.
Ancak: 1972 yılına gelindiğinde, ülkenin ismi “Sri Lanka” olarak değiştirilmiştir. Ama, dünya üzerindeki çay endüstrisinde hala Seylan çayının ayrı bir yeri bulunmaktadır.
Evet, buraya Hindistan’ın “gözyaşı” da denilmektedir. Çünkü: coğrafi olarak incelenirse: kocaman bir yarımadanın hemen altında, küçücük ve şirin bir ada. Ama: adanın tüm şirinliği, Tamillerle olan çatışmalar nedeniyle kalmamış ta denilebilmektedir.
Ülkede açık alanlarda sigara içmek yasaktır. Yani, sokakta bile sigara içmemenizi öneririm.
Burada: sivrisineklere dikkat, ya gitmeden önce veya gittiğinizde, en kısa zamanda koruyucu losyonlar almanızı öneririm. Evet, bu ülkede “sıtma” büyük bir sıkıntı yaratıyor. Ülkenin tümünde, bu tehlike var ve yanınızda mutlaka sinek kovucu losyonlar bulundurun.
TARİH:
Efsanelere göre: Hindistan dan gelen Prens Vijaya: yanında 700 adamı ile birlikte, Budhanın öldüğü gün, Sri Lanka kıyılarına çıkmış ve ülkenin ilk krallığını kurmuştur.
Evet: MÖ.800’lü yıllarda: Guceratlı Hindular, kitleler halinde buraya göçmüşlerdir.
1500 yılı aşkın süre: ülkenin başkenti ve Seylan Budhacılığının merkezi olan ANURADHAPURA: 11’nci yüzyılda Hindistan da ki Çola krallığından gelen tamiller tarafından işgal edilmiş ve başkent POLONNARUVA kurulmuştur.
12’nci yüzyılda, ülkede kurulan Pithi krallığı, adanın büyük bölümünü ele geçirmiş, hatta egemenliğini Birmanya’nın aşağı kesimi ile Hindistan ın güney kesimine de yaymış, bu arada birçok saray, tapınak, manastır ve Budhha heykeli yapılmıştır.
Ülke: 1505-1658 yılları arasında Portekiz, 1659-1796 yılları arasında Hollanda ve 1796-1948 yılları arasında İngiliz egemenliğinde kalmıştır. Bu dönemde Portekiz ve Hollandalılar, değerli tunç yataklarını işletmiş ve tarçın ticaretiyle yetinmişlerdir. Ancak İngilizler büyük tarım işletmeleri kurmuşlar ve çay, kauçuk ve baharat üretiminde uzmanlaşmışlardır. Ülkeyi, ayrıca Uzakdoğu ve Avustralya arasında bir nevi liman olarak kullanmışlardır.
1817-1848 yılları arasında yerli ayaklanmalarına karşı, 1948 yılına kadar bir İngiliz sömürgesi olarak kalan o tarihte bağımsızlık kazanarak COMMONWEALTH üyesi bir devlet olarak örgütlenen ülke, önce SENANAYAKE, sonra BANDANARAİKE ailelerinin üyeleri tarafından yönetilmiştir.
1972 yılında İngiltere ile bütün bağlarını kopartarak bir Cumhuriyet olarak yeniden örgütlendi ve Dudley Senanayake Cumhurbaşkanlığına seçilirken, ülkenin adı da Seylan dan Sri Lanka ya çevrildi.
1948 yılı: Seylan adası İngiltere’den bağımsızlığını kazanıyor.
1956 yılı: Hükümet, çoğunluğun dili olan Sinhala yı resmi dil kabul ediyor ve ülkenin yüksek mevkilerinde sıklıkla bulunan azınlık Tamiller, ikinci sınıf vatandaş statüsüne itildiklerini iddia ettiler.
1958 yılı: Tamiller ilk isyanlarını başlattılar. Çıkan çatışmalarda binlerce Tamil topraklarından oldular. Sinhala ve Tamiller arasında ayrılık tohumları atıldı.
1972 yılı: Ülke adını Sri Lanka olarak değiştirdi. Cumhuriyet rejimine geçildi. Budizm ana din olarak kabul edildi.
1976 yılı: Tamil Elam Kurtuluş Kaplanları örgütü, velupillai prabhakaran tarafından resmen kuruldu.
1983 yılı: Örgüt ülkenin kuzeyinde orduya karşı düzenlediği saldırıda 13 asker öldürüldü. Başkent Colombo da protesto için büyük gösterilen düzenlendi. Yüzlerce kişi öldü, binlerce kişi kaçmak zorunda kaldı. Tamillerin ilk elam savaşı olarak adlandırdığı iç savaş böylece başlamış oldu.
1987 yılı: Hindistan olaya müdahale etti. Ateşkesi sağlamak için Sri Lanka ya asker gönderdi. Silahsızlanmayı kabul etmeyen Tamiller, ateşkes anlaşmasından vazgeçti. Yaklaşık 1000 Hintli askerin öldüğü 3 yıllık savaş başlamış oldu.
1990 yılı. Büyük kayıplar veren Hindistan geri çekildi Örgüt CAFNA kentini kontrolünü ele geçirdi. İkinci elam savaşı başladı.
1991 yılı: Tamil olduğu anlaşılan bir saldırgan, eski Hindistan başbakanı Rajiv Gandi yi, Hindistan’ın güneyinde düzenlediği intihar saldırısıyla öldürdü.
1993 yılı: Tamil gerillaları ile ateşkes yapmak isteyen Sri Lanka devlet başkanı Ranasinghe Premadasa, intihar saldırısında öldürüldü, saldırıdan gerillalar sorumlu tutuldu.
1995 yılı: Devlet Başkanı Çandrika Kumaratunga, ayrılıkçılarla ateşkes anlaşması yapmayı kabul etti. Donanmaya ait gemi Tamil gerillaları tarafından batırıldı ve üçüncü elam savaşı başladı. Cafna kenti hükümetin kontrolüne geçti.
1995-2001 yılları: Savaş, ülkenin kuzeyi ile doğusuna da sıçradı. Başkent Colomboda düzenlenen intihar saldırısında 100 kişi öldü. Bir başka saldırıda ise devlet başkanı Kumaratunga yaralandı.
2002 yılı: Norveç in arabuluculuğunda taraflar ateşkes anlaşması imzaladı.
2003 yılı: Örgüt, barış görüşmelerinden çekildi, ateşkes anlamını kaybetti.
2004 yılı: Tamil gerillaları, ülkenin doğusunda kontrolü ele geçirdi.
2005 yılı: Sri Lanka Dışişleri Bakanı, Tamil gerillaları tarafından öldürüldü. Örgüte karşı sert önlemler alınması taraftarı Mahinda Rajapaksa devlet başkanlığı seçimini kazandı.
2006 yılı: Nisan-Temmuz ayları arasında artan çatışmaların dördüncü elam savaşı nın başlangıcı olmasından endişe duyuldu. Cenevre de bir araya gelen taraflar bir sonuç elde edemediler.
2007 yılı: Tamillerin ülkenin doğusundaki kalesi olarak bilinen Vakara iyi ele geçiren ordu, doğudaki bölgelerin Tamillerden arındırıldığını açıkladı.
2008 yılı: Ocak ayında Norveç in arabuluculuğu ile imzalanan ateşkese son veren hükümet, aynı yılın Ağustos ayında gerillaların kuzeydeki 4 cephesine doğru ilerlemeye başladı.
2009 yılı: Ocak ayında, gerillaların sözde başkenti Kilinoçi şehrine giren ordu, bölgedeki helikopter ve jetlerle bombalamaya başladı.
7 Ocak tarihinde, Bakanlar kurulu Tamil elam kurtuluş kaplanları örgütünü yeniden terörist gurup olarak adlandırdı. Hükümet sivil Tamil vatandaşlarını savaş bölgesinde bırakmayacağını duyurdu.
9 Ocak tarihinde, ordu Cafna yarımadası giriş kapısı ve eski askeri üs olan fil yolunu ele geçirdi. Hükümet böylece 23 yıl sonra ilk defa kuzeyi güneye bağlayan a-9 yolunu tekrar ulaşıma açmayı başardı.
25 Ocak tarihinde: Ordu adanın kuzeydoğusunda bulunan Tamil gerillarının elindeki son önemli kasaba olan Mullaittivu yi ele geçirdi hükümet savaş bitmek üzere mesajı verdi.
26 Aralık 2004 tarihinde, Güney Asya depreminde, Türkiye, buraya binlerce ev yapmıştır. Bu yüzden Sri Lankalılar, Türk insanına karşı duygusal yaklaşıyorlar.
Son bir not
Dünyanın ilk kadın Başbakanı, bu ülkeden çıkmıştır. Başbakan olan kocası Solomon Bandaranaike: 1959 yılında bir Budist rahip tarafından öldürülünce, Sirimavo Bandaranaike, Başbakan olmuş ve tarihe geçmiştir.
Üç dönem başbakanlık yapan bu bayan: son döneminde kızı ile birlikte çalışmıştır. Zira kızı Chandrika Bandaranaike Kumaratunga devlet başkanı, kendisi Başbakan idi.
COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ
Bu ada ülkesi: Hindistan’ın güneyinde, ana karaya 31 km. uzaklıkta, Hint Okyanusundadır. Hindistan ile arasında “Palk boğazı” bulunmaktadır.
Adanın sahil şeridi: 1340 km. dir. Adanın uzunluğu: 432 km. genişliği ise 224 km.dir. Toplam alan: 86.610 km. karedir.
En yüksek yeri: 2522 metre yükseklikteki “Pidurutalagala” dağıdır.
Adada: yaklaşık 19.3 milyon kişi yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu, km. kare başına 296 kişi düşmektedir. Okuryazarlık oranı: % 92.7’dir. Nüfusun % 14.3 lük bölümü kentlerde, % 85.7’lik bölümü ise kırsal alanda yaşamaktadır. Kırsal kesimlerde yaşayan halkın büyük bölümü yoksuldur ve tarım ile geçinmektedirler. Nüfusun dağılımı şu şekildedir. % 74.5 Sinhala, % 11.9 Tamils, % 4.6 Hintli Tamiller, % 8.3 Moors, % 03. Malaylardır. Nüfusun yaklaşık üçte biri, 15 yaşın altındadır.
Başkent: Sri Jayewardenepura-Kotte ( eski Colombo) şehridir.
İKLİM
Adada: tropikal iklim şartları egemendir. Ama özellikle: Aralık-Mart ile Haziran-Ekim ayları arasındaki dönemde, yoğun muson yağmurları görülür ki, bu yağmurlar: inanın ne şemsiye ne yağmurluk fayda etmez, dışarı çıkmak mümkün değildir. Yani: muson yağmurları sezonunda buraya gitmeyi düşünmeyin. Bunun dışında: ülkede sık sık doğal afetler, kasırgalar ve hortumlar, fırtınalar gerçekleşmektedir.
Gündüzleri denizin ortasında yağmur yağmaya başlar ve akşam olunca yağmur karaya ulaşır. Yani, bu yoğun nem, burada geçireceğiniz günlerde, hayatınızı hep etkileyecektir. Her şeyiniz nemlenir, gömleğiniz, ceketiniz, otel odasında bıraktığınız her şey, kağıtlar, defterler hem nemlenir ve hamurlaşır.
Sonuç olarak: Sri Lanka, yıl boyunca tatil yapılabilecek iklim şartlarına sahiptir.
HAVAALANI
Ülkeye giriş için, uluslar arası tek havaalanı olan “Negombo” havaalanına ineceksiniz. Ülkeye girişte vize istenilmiyor, gayet güzel bir şekilde, giriş işlemleri de fazla uzamıyor. Havaalanı ile şehir merkezi arasındaki uzaklık 30 km. Ama havaalanından “Kandy” şehir merkezine gitmek isterseniz, bu kez yol daha uzun, 110-120 km. arasındadır.
Havaalanı ile şehir merkezi arasındaki ulaşım için, öncelikle taksi tercih edebilirsiniz. Ancak, elbette uygun fiyatı bulmak gerekir. Havaalanı ile şehir merkezi arasındaki ulaşım: 10000-18000 Sr arasında değişebiliyor. Taksi düşünmez iseniz, bu kez otobüs olabilir. Bu otobüsler havaalanı ile şehir merkezi arasında 50 Rs ücret ile gidiyorlar. Ama, yine ilginçtir ki, yanınızdaki bagaj içinde ilave ücret istiyorlar.
EKONOMİ
Sri Lanka ülkesinde nüfusun yarısından fazlası “tarım” ile geçinmektedirler. Temel besin maddesi ise, işlenen toprakların büyük kısmında bulunan “pirinç” tir.
Ticarete yönelik tarım ürünlerinin başlıcaları ise: çay, kauçuk ve hindistancevizidir. Tüm bunların yanında, son yıllarda, terör olaylarının bitmesi ile turizm yeniden canlanmış ve ülkenin ekonomik getirilerinin başına geçmiş durumdadır.
ÇAY
Dünya üzerinde en büyük çay üreticisi: Hindistan, sonra Sri Lanka, Çin ve Kenya geliyor. Yani, Sri Lanka, çay ile ünlüdür. Sri Lankalılar: genellikle, sabah yataklarından kalktıkları gibi, tatlı ve sütlü bir fincan çay içerek güne başlamayı tercih ederler. Siz de çay sipariş ettiğinizde: çay sıcak süt ve şeker ile birlikte gelecektir. Ama gelen çay: genellikle kokulu ve taze olacaktır. Veya haşlanmış siyah çay da olabilir.
Seylan çayları içindeki çeşitler: portakallı, naneli, limonlu, ıhlamurlu, çilekli vs. gibi olabilir. Bu çeşitli lezzetlerin ince karışımları, mutlaka ilginizi çekecektir.
KONAKLAMA
Okyanus manzaralı bir otel odasında, tenha sezonda, 30-40 dolara gecelik konaklama yapabilirsiniz. Ama daha önce de birkaç yerde belirttiğim gibi, mutlaka pazarlık yapmanız gerekiyor. Herhangi bir taksiye binip otel ararsanız, bu kez taksici komisyon alabileceği otellere sizi yönlendirecektir, bunu unutmamak gerekir.
TOPLU TAŞIMA-ŞEHİR İÇİ TAŞIMA
Sri Lanka ülkesinde, toplu taşımada otobüsler ve trenler kullanılır. Her ikisi de ucuzdur ancak aşırı kalabalıktır. Trenler, otobüslerden biraz daha yavaştır, ama trende oturarak seyahat, otobüste ayakta seyahatten iyidir. Toplu taşıma araçlarının tümü, özellikle “poya” günü ve hafta sonlarında aşırı kalabalık olmaktadırlar.
Otobüs
Ana şehirler arasında, otobüs seferleri sıktır. Bu otobüsler: iki kanallı çalışmaktadır ki, bir kanal: Sri Lanka Ulaştırma Kurulu tarafından çalıştırılan otobüsler, diğer kanal ise özel otobüs şirketlerinin çalıştırdıkları otobüslerdir. Otobüslerin çoğunda klima bulunmaktadır.
Trenler
Sri Lanka hükümeti Demiryolları işletmesi, adanın tümünde hizmet vermektedir. Colombo şehrinden, adanın birçok yerine tren seferleri düzenlenmektedir.
Çünkü: Sri Lanka’da trenle seyahat oldukça iyidir. Trenler, bazı yerlerde oldukça yavaş ve özellikle hafta sonları ve resmi tatil günlerinde oldukça kalabalık olmalarına rağmen, genellikle bir tren yolculuğu otobüs yolculuğundan daha iyidir.
Trenlerde, üç sınıf bulunmaktadır. Üçüncü sınıf, inanılmaz ucuzdur ancak her zaman kalabalıktır ve oturma yerleri rahat değildir. Ama, bu tren yolculuklarında muhteşem fotoğraflar çekebilirsiniz.
DİL
Ülkede: Sinhala ve Tamilce konuşulmaktadır. Tamil konuşanlar: ülkenin % 12 sini oluşturan Tamilledir. Yani, ülkenin beşte biri Tamilce konuşurken, geri kalanların büyük kısmı “Sinhala” dili konuşurlar. Tamilce konuşanların oranı yüksek olmasına rağmen, yine de Sinhala dili kadar değer görmemiştir. Çünkü: ilk olarak, 1956 yılında ülkenin resmi dili olarak Sinhala seçilmiştir. Ancak: Tamillerin buna itirazı üzerine, 1978 Anayasasında bir diğer resmi dil olarak Tamilce eklenmiştir. Ancak, bu durum pratiğe konulmamıştır.
Ancak: İngilizce, yaygın olarak ülkenin her yerinde konuşulan bir dildir. Yer isimleri ve tabelalar: genellikle ulusal dil ve İngilizce yazılıdır.
TATİLLER
Sri Lanka ülkesinde, cumartesi ve Pazar günü tatildir. Ancak, bunlara ilaveten, her ay “dolunay” yani “poya” günü de tatil edilir. Bu poya gününde: tüm eğlence mekanları ve barlar kapalıdır. Hatta: oteller, müşterileri için kullanacakları malzemeleri, poya gününden bir gün önce temin ederler.
İNSANLAR-DİN
Ülkede yaşayan insanların etnik gurupları şu şekildedir.
% 74.9: Sihalese
% 15.4: Tamiller
% 9.2 : Müslümanlar
Sri Lanka ülkesi insanları: güler yüzlü ve yardımseverdir. Öte yandan, bir hayli garibandırlar. Yani, tam bir üçüncü dünya ülkesi insanıdır.
YEME İÇME
Sri Lanka’da: sakın her yerde, bir şeyler yemeyi düşünmeyin çünkü hijyen konusunda gerekli özeni göstermiyorlar. Ancak, yine de yerel lezzetlerden tatmak istiyorum derseniz: birkaç önerim olacaktır. Buradaki yemek kültürünün temelinde, baharatlar yer almaktadır. Çoğu otel ise: batı mutfağıyla ilgili geniş yelpazeler sunmaktadırlar.
Ülkedeki kahvaltılarda: genellikle pirinç unu ve Hindistan cevizi sütü karışımından yapılan bir tür yiyecek yenir. Sri Lanka’ya özgü lezzetleri tatmak isterseniz, bu kez: pirinç ve köri denemelisiniz. Haşlanmış pirinç ve baharatlı köriler: Sri Lankalıların temel besinleridir. Ancak: bir yabancı olarak “körilere” dikkat etmeniz önerilir. Et, balık ya da sebzeler: genellikle Hindistan cevizi sütü ile pişirilir ki, muhteşem berbat bir koku yapılıyor. Yine yöresel yemeklerde baharat olarak: biber, soğan, çeşitli baharatlar, tarçın, karanfil, küçük Hindistan cevizi, zerdeçal vs. kullanılıyor.
Konu yemekten, yiyecekten açıldı ya, bu adaya yolunuz düştüğünde, muhteşem ve egzotik meyveleri tatmayı sakın ihmal etmeyin. Burada: papaya, muz, ananas, mango gibi birçok çeşit meyveyi tadabilirsiniz. Veya, mor kabuğu ve inci beyazı içi olan “mangosten” deneyebilirsiniz.
PARA
Sri Lanka’da ondalık para sistemi bulunmaktadır. 1 Sri Lanka Rupisi: 100 Sri Lanka sent ayrılmıştır. Yerel para: Rs olarak ifade edilir.
1 dolar, yaklaşık 100 Sri Lanka Rupisine denk gelmektedir. (net olarak 106 Rs diyebilirim)
Bir büyük su: 50 Rupi, standart öğle yemeği: 100 rupi, şehiriçi otobüsler ortalama: 9 rupi, gözleme tarzı rottiler: 12 rupi.
Şunu unutmamanız gerekir ki: Sri Lanka parası, yani Rupisi, uluslar arası geçerliliği olan bir para birimi değildir. Yani, ülkede kaldığınız sürede, yanınızdaki dolar veya euro cinsinden paranızı, yerel para olan Rupi ile değiştirirken, dikkat etmenizi öneririm, çünkü: daha sonra elinizde kalan rupileri harcayacak yer bulamasınız. Aslında: rupilerin havaalanında dolar-euro cinsinden paralara dönüştürüldüğü söyleniyor ancak, bu anda, elinizde bulunan rupileri değiştirdiğinize dair makbuz istiyorlar. Bence, siz en iyisi, dolar ve eurolarınızı, az az bozdurun ki, elinizde fazla rupi kalmasın.
Para demişken, elbette kredi kartlarından da söz etmek gerekir. Ülkedeki birçok otel ve mağazada, kredi kartı kabul edilmektedir. Master Card ve Visa kart, en çok kullanılan kartlardır.
ALIŞVERİŞ
Bu ülkede: pazarlık olmasa olmaz. Her türlü maddi işlemde, mutlaka pazarlık yapmanızı öneriyorum. Bunun dışında alışveriş ve ülkeden alınabilecekler konusundaki ayrıntılı bilgiyi: şehirleri anlatırken yazdım.
SRİ LANKA ULUSAL AĞACI
Nar ağacı: 26 Şubat 1986 tarihinde, Sri Lanka ulusal ağacı olarak seçilmiştir. Çünkü: bunun Sri Lanka kökenli olduğuna inanılır. Dik duruşu, geniş dağıtımı, renk ve doğası nedeniyle de, bu seçimin yapıldığı söyleniyor. Sri Lanka yağmur ormanlarında, nar ağaçlarının 30 metre kadar büyüdüğü söyleniyor. Özellikle parlak kırmızı yaprakları beğeniliyor. Dini nedenlerle, ahşap olarak kullanılmasına izin verilmemektedir. Çünkü: Budhanın Miyanganaya’yı ilk ziyaret ettiğinde, nar ağacı tarafından korunduğuna ve bir sonraki Buddhanın da bir Nar ağacı altında aydınlığa kavuşacağına inanılmaktadır. Çiçekleri: kozmetik, sabun ve parfüm sanayinde kullanılmaktadır.
ÇATIŞMALAR
Ada ülkesinde: özgürlük için savaştıklarını söyleyen “Tamil Özgürlük Kaplanları” isimli bir örgüt: 1983 yılından bu yana hükümet güçleriyle çatışmalarını sürdürmektedirler. Bunlar: adanın kuzeyinde ve doğusunda “Tamil” adında bir bağımsız devlet kurmayı düşünmektedirler.
2002 yılında, Norveç ülkesinin araya girmesiyle Oslo şehrinde barış andlaşması imzalanmış ve terör olayları bitmiştir. Günümüzde nispeten sakin bir ortam bulunmaktadır.
TURİZM
Sri Lanka adasındaki antik kentler şunlardır:
1. Glory
2. Anuradhapura.
3. Mihintale.
4. Polonnaruwa
5. Sigiriya
6. Dambulla
7. Kurunegala
Sri Lanka adasındaki milli parklar şunlardır:
1. Yala National Park.
2. Wasgamuwa Milli Park.
3. Minneriya Milli Park
4. Udawalawe Milli Park.
5. Wilpattu Milli Park.
6. Burdala kuş cenneti.