Etiket: pazarlık

Fas Turizm, Alışveriş, Ne Satın alınır:

Fas’ta; büyük sanayi yatırımları yok. Ayrıca; enerji kaynakları, yani kömür, doğal gaz, petrol de yok. Fas’ın başlıca geçim kaynağı: turizm.

Ülkeye, yılda yaklaşık 7 milyon turist giriyor. Ama, bu yedi milyon turistten elde ettikleri turizm geliri, bizim ülkemize giren 20 milyon turistten elde ettiğimiz turizm gelirinden fazla.

Yani: Faslı, turizmin zengin yönü ile ilgileniyor. Ülkeye, para harcayan turistin girmesini istiyor ve bu şekilde düzen kurulmuş.

Özellikle; Fransız turist bol.

Sonra: İspanyollar. Türklerin pek yoğunluğu yok. Çünkü: uzaklık ve tur fiyatlarının yüksek olması ve beklentilere cevap verilememesi dezavantaj.

Bu ülkede bulunan, eski şehir yani “Medinalar” bizim ülkemizdeki kapalı çarşı benzeri düzenler. Yani; buralar, bir Fransız, bir İspanyol için orijinal ve ilginç olabiliyor ama bizim için, yani Türkler için çok büyük özelliği olan mekanlar değil. Sonuç olarak; 4.5 saatlik uçuş süresi de, bu ülkeye, Türkiye’den olan talebin yükselmesini engelliyor.

Fas da Turizm

Faslı, turizmde üçüncü boyuta geçmiş, yani: turist rahat değil, fiyatlar rahat değil. Asla; pazarlık yapmadan bir malı satın almayın. Dini açıdan; ülkede, faiz haram, ama pazarlık helal.

Fas da Alışveriş

Bir malın fiyatını sorduğunuzda; satıcı fiyatı verir. Bakar; ilgi göstermediniz, sizin fiyatınızın ne olduğunu ısrarla sorar. Kesinlikle; verdiği fiyatın, dörtte birini teklif edin. Kabul etmez gibi görünse de, siz kapıya veya çıkışa yöneldiğinizde, büyük olasılıkla, arkanızdan koşup, malı sizin istediğiniz fiyattan satmayı kabul ettiğini söyleyecektir.

Tek sorun: asla, satın almayacağınız malın pazarlığını yapmayın. Yani; bir malın fiyatı için pazarlık yaptığınızda, eyer satıcı, sizin verdiğiniz fiyatı kabul eder ise, o malı almak zorunda gibisiniz.

Yani; bir anlamda, almalısınız.

Almadığınızda, çok bozuluyorlar. Bu nedenle; pazarlık yaptığınızda, verdiğiniz fiyatı satıcının kabul etmesi halinde, malı almayı düşünerek, pazarlığınızı yapın. Bir olasılık ta, verdiğiniz fiyatın satıcı tarafından kabul edilmemesi ve hani demiştim ya, çıkarken kapıdan arkanızdan koşuşturmaması.

Bu durumda, yani kesin olarak almayı kafaya koyduğunuz bir mal için; satıcıya, onun söylediği fiyatın yarısını teklif edin, inanın kesin olarak o malı alırsınız.

Merrakech ve diğer şehirlerde, satıcılar nispeten uyumlu.

Ama; özellikle Casablanca şehrinde, gerek insanlar ve gerekse satıcılar, biraz fevri yani streslidir.

Bunun sebebinin bu şehre dışarıdan gelen göçmenler olduğu söyleniyor. Yani; Casablanca dışında, kıran kırana pazarlık yapabilirsiniz, ancak Casablancada alışverişte lütfen dikkat.

Örneğin; Merrakech şehrinde, bir yağlı boya resmin fiyatını sordunuz.

Satıcı 650 dirhem dedi. Siz, 150 dirhem teklif edin. Satıcı önce surat buruşturup kabul etmez görünür, tam siz ayrılıp giderken, arkanızdan resmi getirir yani 150 dinarı kabul eder. Bu  sefer siz kabul etmezseniz, adam feci şekilde bozuluyor. Bunu göze almanız lazım, yani pazarlık yaparken ağzınızdan çıkacak rakamı ödemeye hazır olun, çünkü büyük ihtimalle o rakamı kabul edecektir.

Medinalar

Bunun dışında: eski şehir yani Medinalardaki dükkanlarda ve özellikle Merrakech şehrindeki, felaket meydanında; satıcılar sıkıntılı.  Kolunuzdan tutup çekiştiren, önünüzü kesip bir sürü saçma-sapan ve anlamadığınız sözler söyleyen insanların bulunduğu bir ortam. Aslında bu görüntüler, bizlere pek yabancı gelmiyor gibi, belki bu görüntüleri bir yerlerden hatırlamamız mümkün olacak ama yaşamayınca, bu kadar kötü olduğu hiç aklıma gelmemişti gerçekten. Gerçekten sıkıntı veriyor ve içinizden diyorsunuz ki: ” yedi milyon turist ” nasıl olur? Özellikle de, zengin turist? Anlamak mümkün değil. Ama sanırım onlar için, bu tutum ilginç geliyor, yine de yanınızda bir bayan varken, bu tür tutumları hiç hoş olmuyor. Doğal olarak içinizi bir ürküntü kaplıyor.

Ayrıca; yemek yemeye gittiğinizde, önünüze konulan tarife ile, yerli halka sunulan tarifenin farklı olduğunu göreceksiniz.

Hesabı istediğinizde, hesap yapılan tarife ile, size sunulan tarifenin farklı olduğunu göreceksiniz ve tüm bunlara şaşıracaksınız.

Kısa bir gezinti düşünüp, faytona bindiğinizde, sürücünün, faytonu bir sokak arasında durdurup, sizi indirdiğini, kolunuzdan tutup bir dükkana soktuğunu, dükkanda her ne kadar istemediğinizi söyleseniz de, bir halı-kilim şovuna muhatap kalacağınızı, şov sonucu satın almadığınız takdirde geride bir sürü asık suratlı insan bırakarak kaçar gibi mekandan ayrılmak zorunda kaldığınızda
şaşıracaksınız.

Yemek yemek için, bir restorana oturduğunuzda,

birden fazla kişi iseniz ve yalnızca bir veya birkaç kişinin yemek yeme durumu söz konusu olduğunda, restoranda sizlere servis yapılmadığını görüp yine şaşıracaksınız. Yani, 4 kişi bir restorana oturdunuz, 3 kişi yemek istedi, hayırrrr, servis yapmıyorlar.

Faslı satıcı, işi o kadar ileri götürmüş ki; yanınıza yaklaştığında, ilk sorduğu soru: ” hangi ülkedensin?” çünkü mensup olduğun ülkeye göre, birkaç kelime söyleyip, gönlünüzü fetih edebileceğini düşünüyor.

Örneğin: Türk dediğinizde,

hemen ” Tarkan, Şıkıdım, Hasan Şaş, Galatasaray ” muhabbetleri başlıyor. Bu arada; kolunuzdan çekiştirmeyi de ihmal etmediğini hatırlatmalıyım. Bu sırada, büyük olasılıkla, diğer yanınızdan da, başka bir satıcı veya dilenci, kolunuzu çekiştiriyor.

Türklere bakış açıları

Yani; hani derler ya, Faslının Türklere bakış açısı nedir? Bence, Müslüman bir halk olmamızdan dolayı, Faslının düşünsel yapısında, ayrı bir yerimiz olduğunu sanmıyorum veya öyle bir duygu hissetmedim. Faslı her ülke vatandaşına eşit yaklaşıyor, onun için sanırım önemli olan alışveriş yapmak, para kazanmak. Sanırım bu yazdıklarımı hayal bile edemiyorsunuz, ama yaşanan gerçek bunlar. Gittim, gördüm ve bunları yazıyorum. Umarım; siz gittiğinizde, eyer gitmeyi düşünürseniz ve giderseniz, bu tür şeylerle karşılaşmazsınız, ama kesinlikle, bu söylediğim mümkün değil, karşılaşmamanız imkansız.

En iyisi hazırlıklı olmak.

Çok ülke gezdim ve birçoğunda karşılaşmadığım bir durumdan söz etmeden geçmek istemiyorum. Şöyle ki, şehirde gezerken bir ara kaybolduk, hani derler ya, Fas’ın dar sokaklarına dalın ve kaybolun. Bende kayboldum ve çıkış yolunu sorduğum bir çocuk, bana yolu tarif edebileceğini söyledi, takıldım peşine, o önde ben arkada, bir süre gittik, yaklaşık 5 dakika, istediğim yere vardığımda, teşekkür etmeyi düşündüm, çocuk para istedi.

Para; bu ülkede baş faktör olmuş.

Şaşırmamak elde değil. Yol gösteren, yol tarif eden insanın para istemesi, belki inanamayacaksınız ama giderseniz, karşılaştığınızda hak vereceksiniz. Dikkat, az para verirseniz, verdiğiniz paranın kabul edilmeme riski de var, unutmayın.

Hani, diyebilirsiniz ” paramı verilir, ben vermem”. Hayır, yabancı bir ülke, yabancı dil, yani konuşarak anlaşacak durum yok, çevrede polis, devlet gücü gibi bir unsurda yok, hadi bu şartlar altında vermeyin, sanırım başınıza ne gelebileceğini hayal bile etmek olanaksız. Ama sıkıntı olacağı kesin.

Hafta sonu her yer kapalı.

Hafta içinde ise; dükkanlar, saat: 10.00 gibi açılıp, öğle arası dışında, saat: 18.30 gibi kapanıyor. Cuma namazı saatlerinde ve sonrasında; dükkanlar yine uzunca süre kapalı. Çünkü; cuma namazı sonunda, mutlaka evlerine gidip geleneksel kuskus yemek ve sonra bir süre uyku, Faslının geleneği. Bu saatlerde, yani cuma namaz saatlerinde, restoranlar bile kapanıyor, yemek düzeninizi buna göre ayarlamanızda yarar var.

Neler satın alınır

Alışveriş sokaklarda yaşanıyor. Küçük el işi atölyeleri ve küçük dükkanlar göreceksiniz. Fas’a ait: orijinal ve satın alabileceğiniz objeler şunlar olabilir: ağaç/ahşap işlemeli objeler, rengarenk Fas terlikleri, porselenler. Ancak; porselenlerin el işlemesi olduğu söylenmesine rağmen, birçok şehir ve dükkanda, hep aynı model ve cins porselenleri gördüğünüzde, bunların el işlemesinden ziyade, fabrikasyon olduğunu düşünmemek elde değil. Yine de: irili ufaklı birçok porselen obje mutlaka beğeninizi kazanacaktır, satın alabilirsiniz. Ahşap işlemeli objeler ise; yöreye özgü: minik ve çok çeşitli kutular, özellikle develerin işlendiği çeşitli hayvan çeşitleri, büyük boyutlu ve pahalı vazolar, sehpalar alınabilir.

Berberi kültürünü yansıtan; halı-kilimler satın alınabilir.

Deriden yapılmış objelerde çok bulunuyor. Bunlar; el işçiliği ürünü; çeşitli çantalar, cüzdanlar, kemerler vs. Yün örgü; rengarenk takkeler satın alınabilir. Bunların fiyatını sorduğunuzda, 20 dirhem duyacak, ama sonuçta bunları 10 dirheme satın alabileceksiniz.

Bazı internet sitelerinde yazıldığı üzere; kumaş, hayır ben hiç görmedim.

Bunun dışında; tekstil ürünleri çok fazla, özellikle: çok çeşitli cins ve renklerde şallar var. Ama; şunu düşünmeden geçmemek gerek. Burada satılanların çoğunu, aynı fiyata, bizim ülkemizde de bulmak mümkün. Bu düşünce söylenince, Fas ve Fas ta yaşayanlar, tamam bizim ülkemizde de var, ama buradakiler farklı diye bir yorum yapıyorlar. Örneğin; bir baharatçıdan, dere otu alın deniliyor, peki, bizim ülkemizde de dere otu var denildiğinde ise, buradakinin farklı olduğu söyleniyor. Yani; bizim ülkemizdeki dere otu, ikinci sınıf dereotu mu ki, buradaki farklı. Sonuçta; zaten alışılmış bir lezzet, tat var. Yani; dünyanın bu ucundan, dere otu alıp ta, ülkeme getirmem. Buradaki alışverişlerde; önemli olan, ülkemizde bulunmayan bir objeyi bulup satın almak veya ülkemizde de bulunabilen bir objenin burada daha ucuz bir fiyata bulunması sonucu satın alınabilir özelliği ortaya çıkar.

Bu tür yaklaşımlara uygun objeler mutlaka göreceksiniz,

ama inanın, fiyatını sorduğunuzda, fiyatının çok da uygun olmadığını duyacak ve şaşıracaksınız. Yine de; alışveriş, turizmin gereği, hiç bir şey almasanız da, yakınlarınız, arkadaşlarınız hediyelik birkaç parça düşünür, sizin de buna istinaden düşünmeniz gerekir ise; ufak tefek mutlaka alabilecek birkaç şey bulacaksınız. Özellikle: ahşap, porselen, deri hediyelik objeler bulabileceksiniz. Fiyatlara gelince, nispeten uygun, ama Türkiye’de bulabileceğiniz objelerin fiyatları, bizim ülkemizdekinden daha uygun değil. Baharatçıda, bir kilo incir için 8 TL. vermeniz gerek, bizim ülkemizde de, incirin kilogram fiyatı buna yakın. Peki fark ne? Yani; buradaki incir güzel ve lezzetli de, bizim ülkemizdeki ve özellikle Aydın civarından satın alabileceğiniz incir, lezzetli ve güzel değil mi?

Buna yazarken, bir kısım anlayışı kıt okuyucu, Fas ülkesine incir almaya mı gittin gibi yorumlar bırakmışlar.

Değerli okurlar, elbette “incir” yalnızca bir örnek, nasıl bir örnek, Fas ülkesindeki fiyatlarla, kendi ülkemizde ki fiyatları karşılaştırmanız için bir örnek.

Yine de, Fas ülkesinde güzel birkaç gün geçirdim, gerek Fas ve gerekse Faslılara sevgim ve saygım elbette sonsuz. Yoksa yazdığım olumsuz yorumlar, tamamen tarafsız, keşke yetkilileri okusa da önlem alsalar. Yani, ben yazmamış olsam, Merrakesh şehrinde cehennem meydanında, satıcılar veya dilenciler rahatsızlık verici bir ısrarla kolunuzdan tutup çekiştirmeyecekler mi, bunlar ben yazınca mı insanlar rencide oluyor? Hayır, bunlar gerçek, gittiğinizde göreceksiniz, yaşayacaksınız. Ama dedim ya, Fas insanına, saygımız sonsuz.