İskoçya sınırındaki bu şehir: Tyne nehrinin kuzey yakasındadır. Yaklaşık 500 bin kişilik nüfusu ile, burası nispeten küçük bir şehir olarak bilinir. Şehrin asıl ismi “Newcastle Upon Tyne” dır. Çünkü: iki tane Newcastle şehri bulunmaktadır. Diğeri “Newcastle Under Lyme” dir ve Manchester şehrinin 50 km kadar güneyindedir. Burada 6 küçük kasaba vardır ve şehir bunlara bitişiktir.
Şehir: nispeten küçük bir yer olmasına rağmen: kültürel aktiviteler, alışveriş imkanları ve tarihi yapılarıyla dikkati çekmektedir. Şehirdeki evler: Victoria dönemi stilinde, kırmızı tuğlalarla yapılmış, 2-3 katlı müstakil evlerdir.
Şehirde, büyük bir üniversite öğrencisi nüfusu barınmaktadır ki, bunlar yaklaşık 40 bin kadardır. Yani şehirde yaşayan her 7 kişiden 1 tanesi öğrencidir.
TARİH
Şehir, Romalılar döneminde “Pons Aelius” yani “Aelius köprüsü” adıyla: MS.2.yüzyılda Roma İmparatoru Hadrian tarafından kurulmuştur. Şehirde batı yolu boyunca, Kuzeydeki kabilelerin istilasını önlemek için kurulan “Hadrian Duvarı” halen görülmektedir. Bu duvarın, ilk yapıldığında 117 km. olduğu bilinmektedir.
410 yılında Romalılar İngiltere’den ayrılınca, bölge Anglo-Sakson krallığı tarafından ele geçirilmiştir. 1088 yılında Normanlar bölgede hakimiyet kurarlar. Zaten: şehrin “Newcastle” ismi: bölgeyi fetheden I. William’ın oğlu Dük Robert Carthose tarafından 1080 yılında burada yaptırılan kaleden gelmiştir.
Ortaçağ boyunca, şehir, İngiltere’de kuzey bölgesinin bir kalesi olarak kalmıştır. 13. yüzyılda şehir çevresinde 7 metre yüksekliğinde sur duvarı inşa edilir. İskoç kralı Kral William: 1174 yılında burada yapılan savaşta esir edilir. 14. yüzyıl boyunca, şehir, İskoç saldırılarına başarıyla karşı koyar.
1535 yılında: kraliyet şehre kömür ticareti karteli olma izni verir ve böylece kasaba gelişmeye başlar. Nehir kıyısında ve gemilerde çalışan halk: kömür ticaretinin hızla gelişmesini sağlar. 1636 yılındaki veba salgınını birçok ölü vererek atlatan şehir: İngiliz iç savaşı sırasında, 1644 yılında aylarca kuşatma altında kalmıştır.
18. yüzyıla gelindiğinde: şehir İngiltere’nin en büyük dördüncü şehridir. Kristal cam üretimi gelişir.
19.yüzyıla gelindiğinde sanayi devrimi ile birlikte: şehirde gemi yapımı ve ağır mühendislik gelişir. 1901 yılında elektrikli tramvay şehir sokaklarında yürümeye başlar.
Motorlu aracın gelmesiyle: yol ağı gelişmiş, köprüler yapılmaya başlanmıştır.
1930 yılındaki büyük buhran sırasında: şehirdeki işsizlik rekor düzeylere çıkmış, Tyne nehri kıyısındaki tersaneler yavaş yavaş kapanmaya başlamıştır ve en son tersane 1990 larda kapanmıştır. Ancak: I Dünya savaşında donanmanın en büyük gemilerinin buradaki tersanelerde yapıldığı söylenir.
Ortaçağ döneminde: şehir önemli bir yün ticaret merkezi olarak bilinir. Daha sonra ise, kömür ticareti gelişmiştir. Liman ise: İngiltere içine ve dışına gönderilen ticari malların odak noktası olmuş ve 16. yüzyılda hızla gelişmiştir. Ayrıca: liman yakınlarında, tezgahlar kurularak gemi yapımına başlanmıştır.
Hatta: I. Dünya savaşında: İngiliz donanmasının en büyük ve güçlü gemilerinin burada yapıldığı söyleniyor.
Ancak: 20. yüzyıla gelindiğinde, şehrin ekonomik yönden gelişimini sağlayan sektörlerde büyük krizler ortaya çıktı ve birçok firma kapandı.
ULAŞIM
Şehir merkezinden: İngiltere’nin birçok büyük ve ünlü şehrine hızlı tren bağlantıları bulunmaktadır. Ayrıca: yine şehirde uluslar arası bir havaalanı bulunmaktadır. Şehir ile Londra arasındaki tren yolculuğu 3 saat sürmektedir. Şehrin havaalanı şehir merkezine 7 km. uzaklıktadır.
DİL
Şehirde konuşulan dil her ne kadar İngilizce olarak bilinse de, değişik bir aksan kullanılmaktadır ve bu aksana “geordie” denilmektedir.
ŞEHİR İÇİ ULAŞIM
Şehir içinde, şehri baştan başa geçen metro ağı bulunuyor. Metro kullanarak şehrin hemen hemen tüm noktalarına gidebilirsiniz. Metro kullanırken, şehri: a-b-c olmak üzere üç bölgeye ayırmışlar ve ona göre bilet ücreti ödüyorsunuz.
Sarı renkli metrolar: nostaljik ve eskidir ve sesli-görüntülü sistemleri bulunmaktadır.
İKLİM
Şehirde tipik okyanus iklimi görülmekte olup buna bağlı olarak: şehir nispeten kuraktır. Ortalama sıcaklıklar, Haziran-Temmuz-Ağustos aylarında 18 derece, Ocak ve Şubat aylarında ise 6 derecedir. Bu şehirde: rüzgar ve yağmur çok yoğundur. Yılın 270 günü hava kapalıdır.
ALIŞVERİŞ
Şehirde yaklaşık 600 mağaza bulunduğu söyleniyor. Pazar günleri: pazara benzeyen açık marketler kuruluyor ama buralarda meyve-sebze satılmıyor. Buralarda: ev yapımı kurabiye, çörek, tatlı gibi şeyler satılıyor. Ayrıca: el işi örgüler, tablolar, ikinci el kitaplar satılan tezgahlar bulunuyor. Tyne nehri kenarındaki bu pazarları ziyaret etmenizi öneririm. Bunun dışında, şehir İngiltere’nin diğer birçok şehrine göre daha ucuzdur denilebilir.
NE YENİR-NE İÇİLİR
İngiltere’de yerel yemek kültürünün tek ve başlıca objesi: Fish&cips yani balık ve patates kızartmasıdır. Bunun dışında: şehirde özellikle İtalyan, Çin ve Uzak doğu mutfaklar egemendir. Öte yandan, İngiltere’de hayvancılık geliştiğinde et fiyatlarının ucuz olması, yemeklerde özellikle et kullanımının yoğun olmasına neden olmaktadır.
Burayı ziyaret ederseniz, mutlaka “Newcastle Brown Ale” birasını tatmanızı öneririm.
Şehirdeki birkaç restoran önerim şunlar olabilir.
Jesmond Evi
Şehir merkezinin yalnızca 1 km. dışında, sakin ve ormanlık bir vadidedir. Burada: tamamen organik sığır eti ve taze sebzelerden yapılan yemekler sunulmaktadır.
Blackfiars
Buranın: ülkenin en eski restoranı olduğuna inanılıyor.
Altı
NE8-3BA-South Shore Road, Gateshead Quays-Gateshead, Tyna and Wear adresindedir.
Şehir merkezinde bir ortaçağ manastırının altındadır. Çarpıcı ve panaromik manzarası ilgi çekmektedir. İçecekler ve kahve, hergün saat: 12.00-17.00 arasında servis edilmektedir.
GECE HAYATI
Şehirde: birçok kulüp, bar ve restoran bulunan caddeler vardır ve şehirdeki gece hayatı gerçekten hızlıdır. Çünkü: üniversite öğrenci nüfusu fazladır ve gerek bu öğrenciler ve gerekse Newcastlelılar, özellikle Cuma ve Cumartesi günleri sabah saatlerine kadar eğlenirler.
Şehir merkezinin: Bigg Pazar ve rıhtım alanı çevresindeki yerlerde: barlar, gece kulüpleri bulunur. Bazı popüler alanlar: Central Station, Collingwood Street, Neville Sokak ve Osburne Sokak: bölgelerinde çok sayıda bar vardır.
Şehrin “Pink Meydanı” ise: gay sahnelerine ev sahipliği yapmaktadır.
Stowell caddesi üzerinde ise, çok sayıda Çin restoranı ve bir Çin köyü bulunmaktadır. Şehrin en beğenilen Hint ve Japon ve İtalyan restoranları da bu cadde üzerindedir.
Pub saatleri, son yıllarda: Newcastle barlar ve kulüpleri, her gün 24 saat açıktır. Newcastle halkı: özellikle Cuma ve Cumartesi geceleri sabahlara kadar eğleniyorlar. Yolda içenler, sarhoş olanlar, bağıranlar, işeyenler görebilirsiniz. Ancak kimse kimsenin hayatına karışmıyor.
Publar: söylediğim gibi her an açıktır. Buralarda: oturup sohbet etmek, içmek, günün her saatinde bir şeyler yemek mümkündür. Bara gidip istediğinizi söylüyorsunuz ve istedikleriniz masaya getiriliyor.
ÜNİVERSİTELER
Şehirde: Newcastle Üniversitesi ve Northumbria Üniversitesi bulunmaktadır. Ancak kampus kültürü bulunmuyor. Üniversiteler: 15-20 katlı devlet binası gibi binalarda bulunuyor.
Bu üniversitelerde eğitim gören öğrenciler, şehrin kültürel hayatını etkilemektedirler. Ama bu öğrencilerin birçoğunun çekik gözlü olduğunu söylemek gerekir.
FUTBOL
İnglitere’nin birçok şehrinde olduğu gibi, burada da futbol yaygındır. Şehir halkı: Newcastle United denilen futbol takımına aşırı şekilde bağlıdır. Kulübün muhteşem zeminli St.James Park stadyumu her zaman doludur.
Öbür takım ise “Sunderland” futbol takımıdır.
RİVER TYNE
River Tyne nehri: 100 km. uzunluğundadır. Kuzey Tyne ve Güney Tyne nehirleri: Northumberland Haxham yakınlarında karşılaşırlar ve birleşerek “Waters Meet” ismini alırlar.
Günümüzde kullanılmamasına rağmen: hala gemilere kömür yüklemek için kullanılan özgün yapıların bazıları görülmektedir.
Nehir üzerindeki ilk köprünün Roma döneminde yapıldığı biliniyor. Bugün ise nehir üzerinde 7 köprü bulunmaktadır. 1928 yılında inşa edilen Tyne Köprüsü: şehrin sembolü olması açısından önemlidir. Bu köprü: Avustralya-Sydney şehrindeki Harbour Bridge köprüsüyle çarpıcı bir benzerlik taşımaktadır.
Nehir üzerinde bulunan hidrolik salıncak köprüsü ise: 1876 yılında inşa edilmiştir. 1849 yılında Robert Stephenson tarafından inşa edilen bitişikteki High Level Bridge köprüsü üzerinde ise modern raylar ve yollar bulunmaktadır. Kraliçe Victoria: demiryolu devrimini teşvik ederken, köprüden geçen ilk yolculardan birisi olmuştur.
TURİZM
Şehre gelen herkesin uğraması gereken ilk yer: “Quayside” yani “rıhtım bölgesi” dir. Burası: şehrin en ilgi çekici bölgesidir. Bölgede: değişik köprüler ve ilginç mimariye sahip binalar görebilirsiniz.
Köprülerin başında: “Tyne Bridge” gelmektedir
Ayrıca: “Millenium Bridge” de ilgi çekiyor.
Yapılardan ise “The Sage Gateshead Concert Hall” dikkat çekiyor.
Evet, bu şehirde de, İngiltere’nin diğer birçok şehrinde olduğu gibi, büyük bir turizm potansiyeli bulunmamaktadır. Özellikle: tarihi binaların pek fazla olmadığı görülür, çünkü: II. Dünya savaşında Alman bombardımanı şehri etkilemiştir. Bir de şehir tarihinde büyük yangın olayı bulunmaktadır ki, bu da şehri büyük oranda tahrip etmiştir. Sonuç olarak: şehir merkezinde sizlere ayrıntılı olarak belirteceğim turistik yerleri yürüyerek gezebilirsiniz, ama bazı yerleri görmek isterseniz araç kullanmanız gerekir.
Örneğin: şehrin bir simgesi ve hatta İngiltere’de en çok bilinen 12 simgeden biri olan “Angel” anıtını görmek için mutlaka araç kullanmanız gerekir ki, buraya yürüyerek ulaşmanız mümkün değildir, zaten bu heykeli görenlerin büyük bölümünün heykeli uzaktan gördüğü de belirtilmektedir.