İlçe, İstanbul-İran transit yolu üzerindedir. Solhan, Bingöl arası uzaklık: 57 km. Solhan, Muş arası uzaklık: 58 km.
TARİHİ
Yerleşim yerinin önceki ismi Beglon’dur. Çünkü günümüzdeki yerleşimin 2 km batısında bulanan Mezgeft denen yerde yönetici olarak Beglon isimli bir bey bulunmaktadır. Yörenin ismi bu beyin ismine izafeten Beglon olmuş, 1932 yılında ise Solhan olarak değiştirilmiştir.
1473 yılında Otlukbeli savaşı sonucunda Uzun Hasan’ın yenilgisiyle bölge Osmanlı hakimiyetine girer. 1864 yılında Erzurum’a bağlanır. 1’nci Dünya savaşında Rus işgali görülür ve 1929 yılında Muş iline ve 1935 yılında ise Bingöl iline bağlanır. 1936 yılında ilçe olur.
GENEL
Yerleşim yeri, Doğu Anadolu bölgesinde, yüksek yaylalarda kuruludur. Rakımı ortalama 1395 metredir. Bölge topraklarının büyük bölümü engebelidir. Yörede yaşayanların başlıca ekonomik etkinliği tarım ve hayvancılıktır. Bölgedeki en önemli akarsu Murat nehridir.
İlçe arazilerinin yarısı çayır ve meralardan oluşur. Bu yüzden hayvancılık yaygındır. Bölgede karasal iklim hakimdir. Buna bağlı olarak yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve sert geçer. Kışın yoğun kar yağar.
SOLHAN SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU
Bingöl Üniversitene bağlıdır. 2012 yılında açılmış ve 2016 yılında Solhan ilçesinde faaliyet göstermeye başlamıştır. 3 program ve 5 bölüm vardır.
GEZİLECEK YERLER
CANKURTARAN TEPESİ-KALESİ
İlçede bulunan Yatılı Bölge Okulunun bahçesindeki tepe, Cankurtaran Tepesidir. İlçenin güney sınırındadır. Doğu batı yönünde 100 metre kadar uzanan doğal kayalık üzerindedir. Günümüze iyi durumunda kalmamış olan mimarlık kalıntıları, doğudan batıya doğru yükselen taşlar üzerinde kurulmuştur. Orta Demir çağına ait olan taştan duvarlar bulunmaktadır. İri taştan yapılmış duvar kalıntıları ise doğu etektedir.
ZAĞ MAĞARALARI
Bingöl-Solhan-Muş karayolunun 18’nci kilometresinde, Gökçeli-Kuşburnu köy yolu üzerindedir.
Sarp bir kayalıkta bulunan mağaralar, Murat nehri kıyısındadır. Murat nehrine bakan tarafı, yerden 200-300 metre yüksekliktedir. Kayaların insan eliyle oyulmasıyla yapılmıştır. Mağaralar: 5’nci yüzyıl başlarına, Erken Hıristiyanlık dönemlerine tarihlenir. Muhtemelen bu dönemlerde, Roma imparatorluğunun baskısından kaçan, Hıristiyanlık inancına sahip topluluklar tarafından gizli yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Mağara, üç kat üzerinden kurulmuştur. Her bir katında da 28 oda vardır. Katlar arası geçiş yuvarlak bacalarla, odadan odaya geçişler ise kapılarla sağlanır.
Birinci katta zahire deposu olarak kullanıldığı sanılan kuyular, alt katta oturma odaları, en üstta iki haremlik odası vardır. Mağara odalarının bir kısmı günlük yaşam alanı, bir kısmı mutfak, kiler ve depo, bir kısmı ise ibadet alanı olarak kullanılmıştır. Mağara zaman içinde hasar görmüşse de şu anda 17 odası hala yapısını korumaktadır.
YÜZEN ADA
İlçe merkezine bağlı Hazarşah köyü Aksakal göl mezrasındadır. İlçe merkezine 27 km uzaklıktadır. Yüzen ada: Bingöl-Solhan kara yolundan 4.5 km uzaklıktadır.
Burada bulunan göl: üç tarafı dağlarla çevrili, düz arazi üzerinde bulunan bir krater gölüdür. Gölün derinliği 50 metreden fazladır. Yaz ve kış aylarında, su seviyesi aynı kalmaktadır. Göl suyu tatlı ve berraktır. Gölün çevresi yeşil alan ve meşe ağaçlarıyla kaplıdır. Gölün ortasında, hareket eden tamamen doğal bir oluşum olan ve birbirinden bağımsız 3 ada vardır. Bu adalar, kıyıya çekilip üzerine binildiğinde sal gibi her tarafa ağır ağır hareket ederler.
Adanın üstünde birkaç tane bodur dişbudak ağacı vardır. Ada üzerinde bulunan otların kökleri: sarılıcı olmaları nedeniyle, toprak tamamen bitki kökleri ile kaynaşmış ve yapışmıştır.
ŞEREF MEYDANI ŞEHİTLİK ANITI
Bingöl-Solhan kara yolunun 38’nci kilometresindedir. Yolun kuzeyinde yamaç üzerine kurulmuştur. 1916 yılında Rus Muharebeleri esnasında ölen şehitlerin anısına dikilmiştir. Yolun kenarından merdivenlerle anıtın bulunduğu alana çıkılır.
Alan takriben 50 x 50 metre boyutlarındadır. Alandan anıtın kaidesine dört basamaklı bir merdivenle çıkılır. Kaide kısmının önünde, iki bayrak gönderi vardır.
Kaide kısmı betondan yapılmıştır. Kenarlar demir korkuluklarla çevrilmiştir. Kaide kısmı takriben 5 x 5 metre boyutlarındadır. Kaidenin ortasında dikdörtgen biçimli üstü sütunlu anıt vardır. Anıtın takribi yüksekliği 6 metredir. Genişliği ise 1.5 metredir.
Anıt betonla yapılmıştır. Üstü mermerle kaplanmıştır. Anıtın her iki tarafında da tanıtıcı levhalar vardır. Batı yönündeki levhanın üstünde 1916 Rus Muharebelerinin krokisi bulunmaktadır. Doğu yönündeki levhanın üstünde ise “ 1914 yılında yurdumuza taarruz eden Rus kuvvetleri, şiddetli muharebelerden sonra Masala Deresi-Karabaş Deresi hattına kadar ilerlediler.
Bu bölgeler başlangıçta milis kuvvetlerimiz ve müfrezelerimiz tarafından savunuldu. Ruslar 3 kolordu kadar kuvveti, bu bölgeye yığdılar. Bunun üzerine, Türk birlikleri, Çanakkale’de serbest kalan tümenleri buraya getirdiler. 1916 yılının Temmuzundan Eylül ayına kadar büyük kuvvetler kıyasıya savaştılar.
Bu muharebeler Oğnut Meydan Muharebesi olarak tarihe geçmiştir. Ruslar yiğit askerlerimiz sayesinde, bu bölgeyi aşamadılar. Muharabeler sırasında 16’nci Kolordu Komutanı olan Mustafa Kemal Atatürk de şimdi Şeref Meydanı olarak adlandırılan bu bölgede, ağaçların arasına çadır kurarak muharebeleri idare etmiştir.”
Son bir not: bir rivayete göre “1’nci Dünya Savaşında, Rus birlikleri, Bingöl’ün Solhan ilçesi yakınlarında “Eşek Meydanı” denilen düzlüğe kadar ilerlemişlerdir. Milis kuvvetlerinin üstün gayreti sonucu Rus birlikleri geri çekilmek zorunda kalırlar.
Bu galibiyetten sonra Eşek Meydanının ismi “Şeref Meydanı” olarak değiştirilir. Savaş bittikten sonra, düzlükte kalan Rusların cesetlerine, kartallar saldırır, bu sırada kartalların kıyasıya mücadelesi başlar.
Bu durumu görenler, kartalların figür ve hareketlerinden etkilenip, bu durumu bir oyuna “Kartal Oyunu” na yansıtırlar. Evet, yörede oldukça ünlü olan Kartal Oyununun ortala çıkması böyledir.
KALEKÖY
İlçe merkezine 42 km uzaklıktadır. Kaleköy’ün eski ismi “Ginc” dir. Murat nehri ile iç içe olan kale köyünün camisi ve tarihi kalıntıları değerlendirildiğinde, geçmişte birçok medeniyete ev sahipliği yaptığı anlaşılır. Ancak, Murat nehri üzerinde yapılan baraj nedeniyle bu köy ve köydeki tarihi eserler sular altında kalacaktır.
Tarihi Cami
Rivayete göre, Selçuklular döneminde yörede hüküm süren yerel beyliklerden Sividi Beylerinden Mir Muhammed tarafından yaptırılmıştır. Düzgün kesme taşlarla ve yerel özellikte inşa edilmiş, daha sonra eklemeler yapılmıştır.
Cami mimarisi orijinal olup, zaman zaman onarım görmüştür. Hemen bitişiğinde yer alan tek magazinli ve tonoz kemer girişli bir yapı kalıntısı ve buna bitişik olarak doğu yönünde devam eden yapı kalıntıları, bunların cami ile birlikte bir külliye olabileceğini düşündürür.
Yine bu yapı kalıntılarının hemen bitişiğinde, İslami dönem mezarlığı bulunmaktadır. Cami, günümüzde ibadete açıktır.
