Yazar: Orhan MERAL

Çorum Kargı Çorum il merkezine 106 km uzaklıktadır. Kargı, Ankara arası uzaklık 238 km, Kargı Kastamonu arası uzaklık 100 km, Kargı Samsun arası uzaklık 223 km, Kargı İstanbul arası uzaklık 515 km, Kargı Çankırı arası uzaklık 110 km.dir.

TARİHİ

Türkler yerleşmeden önce, yörenin ismi “Blaene” dir. Kargı ve çevresindeki Türk yerleşimi, Alparslan’ın ünlü komutanlarından ve Danişmendliler devletinin de kurucusu olan Emir Danişmend Gazi’dir. Emir Danişmend komutanlarından Kara Tegin, 1083-1084 yıllarında Kargı ve çevresini ele geçirmiştir. Takip eden süreçte, yöre Anadolu Selçukluları, Çobanoğulları ve Candaroğulları egemenliğine girer. 1392 yılında Yıldırım Beyazıd döneminde ise, Osmanlı hakimiyeti görülür. Ardından gelen süreçte, çeşitli egemenlikler ve sonucunda 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet döneminde yine Osmanlı hakimiyeti görülür. 1936 yılına kadar bazen Osmancık’a, bazen Tosya’ya bağlı olarak idare edilen Kargı, 1936 yılında ilçe yapılarak Kastamonu iline, 1956 yılında da Çorum iline bağlanmıştır.

GENEL

İlçenin rakımı 450 metredir. İlçede Karadeniz iklimi hakimdir. Halkın başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Tarım ürünlerinden özellikle pirinç ve bamya baş sıradadır. Ayrıca yörede hazırlanan özel tulum peyniri de çok meşhurdur.

NE YENİR

Kargı yöresine yolunuz düşer ve yerel lezzetlerden tatmak isterseniz “Kargı sırık kebabı” önerebilirim. Bütün olarak hazırlanan kuzunun uzunca bir sırığa tam ortadan geçirilerek, özel olarak hazırlanmış ocaktaki ateşte çevrilerek pişirilmesiyle yapılır.

NE SATIN ALINIR

Buraya yolunuz düşerse, aynı ismi taşıyan bez dokuması satın almalısınız.

KARGI BEZİ

Kargı bezi dokuması, 100 yıllık bir geçmişe sahiptir. Kargı bezi: yöre halkının temel giysi ihtiyaçlarına yönelik olarak ilçe merkezi ve Kızılırmak vadisindeki yerleşim birimlerinde dokunmuştur. 1970’li yıllara kadar her ailede bez dokumaya yarayan bir işlik olduğu bilinmektedir. Ancak teknolojinin gelişmesiyle bez dokumacılığı duraksama dönemine girmiş ve unutulmuştur. Bugün, Kargı bezi dokuması, Gökçedoğan köyünde birkaç aile tarafından eski usul ve yöntemlerde dokunmaya devam edilmektedir.

 

KARGI PANAYIRI

Kargı panayırı: 1938 yılına kadar, Kargı Yaylasında eski adı “Ayın-Oyun”, bugünkü adıyla “Eyinönü” denen alanda yapılmaktadır. Eyinönü, ticaret sağlayan güzergah olması nedeniyle önemini hep korumuştur. Kargı Panayırı, günümüzde her yıl Kasım ayının ilk haftasında yapılmaktadır. Panayır, ilk olarak, Kargı ilçe merkezinde Akyokuş denen bugünkü Cumhuriyet İlkokulunun bulunduğu alanda kurulmaktadır. Sonraki yıllarda ise: İnönü, Yayla Sokak ve Karaoğlanoğlu caddelerine taşınmıştır.

GEZİLECEK YERLER

ÖRENCİK KÖYÜ CAMİSİ

İlçe merkezine bağlı Örencik köyündeki cami, Osmanlı dönemi yapısıdır. Günümüzde hala ibadete açıktır. Bir süre önce caminin adı basına yansıdı. Şöyle ki, camide bulunan ve 600 yıllık olduğu söylenen Kuran-ı Kerim, Yazma Eserler Kütüphanesine teslim edildi. Kuran-ı Kerim’in İstanbul’un İngilizler tarafından işgal edildiği dönem öncesinde Topkapı Sarayından kaçırılarak buraya getirildiği söyleniyor.

KARGI OĞUZ KÖYÜ CAMİSİ

16’ncı yüzyılın ilk çeyreğine tarihlenen cami, köyün ismiyle anılmaktadır. Cami, dikdörtgen planlıdır, esas mekan ve son cemaat mahallinden oluşmaktadır. Esas mekanın üzeri büyük kubbe, doğu, batı ve kuzeyde yarım kubbe ve iki küçük kubbe ile örtülüdür. Duvarları bir sıra sarı renkli kesme kumtaşı, bir sıra tuğla örgülü, araları harçlı ve derzlidir. Caminin son cemaat yeri doğu-batı doğrultusunda caminin kuzeyindedir. Ahşap çatı: sundurmalı ve alaturka kiremitle örtülüdür. Kuzeybatı köşede, tek şerefeli taş ve tuğla örgülü minare bulunmaktadır.

HACIHAMZA

İlçe merkezine bağlı bir belde olan Hacıhamza, D-100 karayolu üzerinde olup, çok eski bir yerleşim alanıdır. Dört tarafı dağlarla çevrili olan belde, Kızılırmak’ın oluşturduğu vadi boyunca ekime ve yerleşime uygun olan araziler üzerine kurulmuştur. Çorum ili sınırları içindeki en yüksek dağ olan Köse dağının kuzey eteklerinde kurulmuş olan beldeniz deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık 400 metredir. İlçe merkezine uzaklığı 19 km dir. Evliya Çelebi, Hacıhamza kasabası ile ilgili olarak “Hacı Hamza, Habib-i Karamani halifelerindendir. Bu köyde doğması ve şöhret olması nedeniyle, buranın Hacıhamza köyü adı ile isimlendirildiğinden söz etmektedir. Köy yerleşimi çok eskilere dayanmaktadır. 1568 tarihli bir beldede, burası “derbent” olarak adlandırılmıştır. Yani burası Osmanlı döneminde ana geçit yolları üzerinde yer almaktadır.

Beldedeki eski doku kentsel Sit olarak ilan edilerek koruma altına alınmıştır.

Sinan Paşa Külliyesi

Külliye: Sinan Paşa tarafından 1506-1507 yılları arasında yaptırılmış olup, cami, han, hamam ve sıbyan mektebinden oluşmaktadır.

Biraz Sinan Paşa’dan söz edelim. Sinan Paşa: “Yularkıstı” lakabı ile bilinir. Şehzade Ahmet’in vezirliğini yapmıştır. Hızır Paşa’nın kölesi iken azat olunmuş ve bürokraside hızla yükselmiştir. 1519 yılında Amasya Muhafızı olmuştur. Sinan Paşa aynı dönemde Osmancık nahiyesi Hacıhamza kasabasını eşkıya taarruzundan korumak için görevlendirilmiş ve oraya yerleşmiştir. Sinan Paşa, orada cami, imaret, mektep yaptırmış, kasabayı mamur hale getirmiştir.

Evet, külliyenin merkezinde cami, güneyinde han, kuzeydoğusunda hamam ve kuzeybatısında sıbyan mektebi bulunur. 1734-1735 yılları arasında güvenliği sağlamak için külliyenin çevresi surla çevrilmiştir. 1943 yılındaki depremde, cami ve han zarar görmüş, üst örtüsü yıkılan ve duvarları hasar gören cami, aynı temeller üzerine planı değiştirilerek yeniden inşa edilmiştir.

Depremde girişi yıkılan hanın üst örtüsü ile kuzey duvarı da 2002 yılında olumsuz şartlarında tahrip olmuş, hamam ise 1956 yılında onarım geçirmiştir.

Cami

Sinan Paşa camisinden günümüze sadece minaresi ve kitabesi ulaşmıştır. Kitabesine dayanarak minarenin Sinan Paşa tarafından 1506-1507 yılları arasında cami ile aynı zamanda yaptırıldığı düşünülmektedir.

Minareye: cami avlusundan kuzeye bakan basık kemerli bir kapıdan girilir. Taş korkuluklu ve dairesel kesitli tek şerefeyi 58 tane ahşap ve taştan yapılmış basamaklarla çıkılır. Şerefe altı mukarnaslıdır. Minare külahı konik gövdeli olup, metal levhalarla kaplı ve Ayyıldız alemlidir. Yaklaşık yüksekliği 22 metre olan minarenin duvar örgüsü almaşık olarak tatbik edilmişse de dış sıvasına kesme taş görüntüsü verilmiştir.

Camiye, 1943 yılına kadar çeşitli tamiratlar yapılmıştır. Bu tarihte meydana gelen depremde, büyük hasar görmesi nedeniyle cami yıktırılmıştır. Yapı tarzı olarak Oğuz Köyü camisine benzediği kaynaklarda belirtilmektedir.  

Gelelim yeni yapılan camiye, daha doğrusu yeni yapılan camiye: moloz taş ve tuğla ile inşa edilen cami, kare planlıdır. Son cemaat yeri, ahşap hatıllarla iki katlı olarak yapılmıştır. Caminin giriş cephesi, büyük ölçüde eski yapıdan kalmıştır. Cami süsleme bakımından oldukça sadedir.

Sinan Paşa Menzil Hanı

Günümüze sadece iki duvarı ulaşmıştır. Yani caminin güney tarafında harap durumda varlığını sürdürmektedir. Yapı doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlıdır. Moloz taşla inşa edilen hanın üstü beşik tonoz örtülüdür. Tuğla ile örülmüş olan tonoz, üç kemerle desteklenir. Tonoz örtüsü 2001 yılı ocak ayında kar yüküyle yıkılmıştır. Hanın kuzey duvarında kemerlerin bulunduğu yerlerde yarım silindir formunda, üç tane duvar payesi vardır. Yapının güney duvarında günümüze ulaşmamış olan odaların kemer izleri görülür. Hanın kuzey duvarında caminin mihrabı önünde ve caminin batı yönünde izleri görülen, ancak günümüze kadar gelmeyen odaların varlığı bilinmekte olup doğu yönünde de benzer odaların bulunduğu tahmin edilmektedir. Hangi tarihte inşa edildiği bilinmeyen bu odaların handa kalmaya gelenler için yapıldığı veya medrese odaları olduğu düşünülür.

Hamam

Hamam, Sinan Paşa tarafından 1511-1512 yılları arasında yaptırılmıştır. Caminin kuzeydoğusunda bulunan ve kuzey köşesi surların dışında kalan hamamda: kesme ve moloz taş kullanılmıştır. Bina topluluğu içinde, sur duvarının üzerinde kalan tek binadır. Yapıda soğukluk kısmı altta kesme ve moloz taşla örülü olup, değişikliğe uğramış olan üst kısmı ahşap hatıllı kerpiç dolguludur. Üzeri ahşap kubbe ile örtülü olan soğukluk bölümünden açılan bir kapı ile ılıklık bölümüne girilir. Aynalı tonozla örtülü olan ılıklık bölümünde Bursa kemerli üç tane niş bulunur.

Sıbyan Mektebi

Taş Mektep olarak da adlandırılmaktadır. Sinan Paşa Camisinin eski minaresinin batısındadır. Minareyle arasında sonradan yapılmış bir bina bulunur. Sıbyan mektebinin girişi, cami avlusuna bakan basık kemerli bir kapıdır. Kemerli girişi günümüzde yol seviyesinin altında kalmıştır. Kare planlı tek bir hacimden oluşan bina, basık bir kubbeyle örtülüdür. Güney duvarında bir penceresi bulunur. Bunun haricinde batı duvarında gömme bir ocak ve baca çıkışı görülür. Diğer iki duvar üzerinde basık kemerli, 2 niş bulunur. Kubbe tuğla örgülüdür. Sıvası yer yer dökülmüş durumdadır. Zeminde görülen şap betonunun sonradan yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu beton plakanın kaldırılmış olan bölümlerinden özgün zemin kaplamasının doğal taş döşeli olduğu anlaşılmıştır. Duvarları yaklaşık 1 metre kalınlığında olan binanın dış yüzeyi çimento sıvasıyla kaplanmıştır. Çeşitli çatlaklar ve sıva döküntüleri altından özgün moloz taş duvar örgüsü görülür.  Yıllarca okul olarak kullanılan yapı tek pencerelidir.

Hacıhamza Evleri

Beldedeki eski Türk mimarisi örneklerinden olan günümüze kadar gelmiş eski evler mevcuttur. Bir kısmı halen kullanılmaktadır. Çoğu iki katlı olan evler, ahşap arası kerpiç örülerek yapılmış ve tatlı kireç sıvalıdır.

KARGI YAYLASI

İlçe merkezinin kuzeyindeki yüksek dağlık bölgededir. İlçe merkezine 26 km uzaklıktadır. Bölgede birbirine bağlantılı, Eğinönü, Aksu, Karandu, Göl, Örencik, Karaboya, Gökçedoğan yaylaları vardır. Bu yaylalarda, yöresel yayla evleri geleneği halen devam etmektedir. Aksu ve Gökçedoğan göletlerinde yetiştirilen alabalıkları, yöreye özgü bitki örtüsü ve bol su kaynakları ile bir doğa harikası görünümündedir.

ABDULLAH YAYLASI

İlçede ve Çorum ilinin en yüksek dağı olan Köse dağı (2050 metre) üzerindedir. İlçe merkezine uzaklığı 26 km dir. İstanbul’u Samsun’a bağlayan ve Osmancık’tan geçen karayoluna 12 km uzaklıktadır. Temiz havası, bol suyu, bozulmamış doğasında kendine özgü bitki örtüsü ve yemyeşil çam ormanları ile konaklamaya değer yaylalardandır. Yaylada 22 yataklı konaklama ünitesi, 120 kişilik restoran ve 1000 kişi kapasiteli piknik alanı bulunmaktadır. Bölgede trekking ve atlı doğa turizmi yapılabilecek parkurlar vardır. Parkur uzunluğu 12 km dir. Parkur güzergahında: Oynar yaylasında bulunan yangın gözetleme kulesi bulunur. Ayrıca Otuziki Çatal Çam diye bilinen ağaç görülmeye değerdir.

 

KARGI TATİL KÖYÜ

Kargı Kışla Mevkii Başköydedir. Burada cep telefonları çekmiyor, yani dış dünya ile iletişim kopuktur. Tatil köyüne giderken büyük bir çam ormanı içinden geçiliyor. Tatil köyünde 8 bungalov evi ve ufak bir otel bulunuyor. Çevreyi gezmek için ATV motorları da vardır. İşletmeciler tarafından kurulan alabalık çiftliğinde taze alabalık yiyebilirsiniz. Hemen yandaki suni gölette ise, deniz bisikletine binebilir, olta ile alabalık tutabilirsiniz. Hatta tuttuğunuz alabalıkları hemen yanda bulunan mangalda kızartabilirsiniz.

KIZILCAOLUK ŞELALESİ

İlçe merkezine bağlı Başköy yakınlarında bulunan Kızılcaoluk Şelalesi, sonbaharda bir renk cümbüşünü andıran görüntülere sahne olurken, kimi zaman da sis bulutunun altında gizemli bir atmosfere bürünür. Kargı Tatil Köyünün yakınlarındaki şelale, dinginliği arayanların mekanıdır. Kargı Tatil Köyü, şelaleye 1.5 km uzaklıktadır. Bungalov evlerde kalınabilir.

Çorum tanıtımı.

Çankırı tanıtımı.