Ülkenin kralının emri gereği; camiler yalnızca, ezan saatlerinde açılıyor ve ezan bitiminde kapatılıyor. (Sebebi; kökten dincilerin, camilerde örgütlenmesi ve eylem yapmasının engellenmek istenmesi imiş.)
Bu nedenle, camilere gitmek isteyenler, mutlaka ezan saatlerine dikkat etmeliler, aksi halde gerek ibadet ve gerekse gezmek için camilere girmek mümkün değildir.
Ayrıca; Gayrimüslimleri, camilere sokmuyorlar. Bunun içinde bir tedbir almışlar. Şöyle ki; camiye girmek istediğinizde, kapıdaki bir görevli tarafından; ” kelime-i şahadet ” getirmeniz ve bundan gayri sorulacak bir kaç duayı okumanız gerekiyor.
Buna hazırlıklı olmalısınız. Camiler hakkında, diğer ilginç bir hususta şunlar; yapılarda kubbe yok, çünkü kubbe Osmanlı tarafından, cami mimarisinde yaratılmış, buradaki camilerin çatısı düzdür.
Ayrıca; camilerin minareleri, bizdeki gibi silindirik değil, kare şeklinde yükseliyor, bunun sonucu olarak ise, minarelerin yüksekliği bayağı fazla. Minarelerin tepesinde ise; bir direk ve direğin üzerinde, bir beyaz bayrak göreceksiniz. Direk; kıbleyi gösteriyormuş. Daha önce, kıble yönü, merkez camilerinde, lazer ışığı ile gösterilmeye çalışılmış, ama lazer ışığı malum insan tarafından yöneltildiğinden, zaman zaman kaymalar yaşanmış ve bunun sonucunda sabit direkler monte edilmiş.
Direklere takılı bayrak ise; sağırlar için, namaz saatlerinin görsel ifadesi imiş. Ayrıca; her minarenin tepesinde, üç yuvarlak topuz göreceksiniz. Bunlar; üç dini (Müslümanlık, Hıristiyanlık, Yahudilik) temsil ediyormuş. Ama; buna rağmen, camiye, Müslümanlar dışında sokmamaları ilginç.
Fas camiler de, Minarelerin çok yüksek boyutlu olmaları yanında, başka bir özellikleri de; taban alanlarının, yüksekliklerinin beşte biri olarak yapılması. Yani; 100 metre yüksekliğinde bir minarenin, taban alanının bir kenarının uzunluğu 20 metre imiş. Bunun sebebi ise; depreme karşı önlem. Bu önlemler sonucu, camilerin minarelerinin yer sarsıntılarında yıkılma riski çok az, Arap mimarların yıllar önce yarattıkları mimari hesaplama dehası.
Fas camilerde hissedilecek diğer bir özellik ise; ezan. Asla, aşırı yüksek volümlü ezan duymayacaksınız. Ayrıca; ezan, bizim ülkemizdeki gibi çeşitli müzik tonlarında değil, düz okunuyor. Yani, düz bir yazı okur gibi ezan okunuyor.
Fas şehirlerin rengi: Fas’ta; her şehrin rengi olduğu söylenir. Görmeden önce, daha muhteşem bir renk cümbüşü izleyeceğimi umuyordum ama yanılmışım. Evet, aslında şehirlerde hakim renkler var, ama bu renkler tüm şehre hakim, muhteşem bir renk cümbüşü yaratmaktan uzak. Örneğin: Merrakech şehrinin renginin kızıl olduğu söyleniyor, evet, eski şehir olarak adlandırılan Medina’nın etrafındaki surlar kızıl renkli, ama yalnızca surlar kızıl renkli. Yani; binaların-yapıların tümü kızıl renkli değil. Casablanca şehrinin renginin beyaz olduğu söylenir. Evet, beyaz renk hakim, ama garip bir beyaz, kirli beyaz. Essaouıra şehrinin hakim renkleri ise, beyaz ve mavi. Şehirleri anlatırken, renk konusuna daha ayrıntılı gireceğim.
Fas şehir içi ulaşımı: Fas’a gitmeden önce, yolların çok güzel ve rahat olduğunu duymuştum. Yazan nasıl yazmış, anlamak mümkün değil. Bu ülke; trafik açısından tam bir felaket diyarıdir.
Şehirler arası yolculuk
Casablanca ile Merrakech arasında; 3 saat süren bir yolculuk yapmak gerekiyor.
Ama; ilginç olan, bu yol üzerinde, yalnızca bir tane konaklama tesisi bulunmasıdır.
Bu da, bizlerin alışkın olduğu tesislerin yanında, gecekondu misali, yetersiz. Ayrıca; sürücüler muhteşem hızlı ve sert araç kullanıyorlar. Şehir içi veya şehirlerarası yollarda ilerlerken, yerleşim yerlerinden geçtiğinizde, mutlaka aşırı dikkat göstermek zorundasınız. Çünkü; motorlu sürücüler, bisiklet sürücüleri, eşek ve at arabası sürücüleri, far yakmayan sürücüler, sürekli korna çalanlar, trafik ışık ve kurallarına riayet etmeyenler.
Fas şehir içi ulaşımı
Trafik ışıkları
Aman dikkat, şehir içinde, karşıdan karşıya geçerken, trafik ışığı var ise, ışığa pek güvenmeyin. Zaten; yollar o şekilde yapılmış ki, yayalar için trafik ışıkları, geçiş güzergahında değil. Bu yüzden de, kimse trafik ışıklarına bakmıyor.
Yalnızca; Essaoıra şehrinde; belki sizin de dikkatinizi çekecek, asla trafik ışığı yok. Şehir içinde, tüm araçlar için, sabit hız sınırı var. 40 km. Bunun haricinde, trafik ile ilgili herhangi bir ikaz, işaret, levha yok. İlginç, daha önce herhangi bir yerde, bu tür bir şeyle karşılaşmamıştım. Ama önemli olan, trafik işaret, levha ve ışığının bulunmaması değil. Hani; siz diyorsunuz ya, azami hız 40 km. diye. Buna uymak, sanırım en önemli hadise bu. Yine de; burası, nispeten sakin bir şehir, hızlı giden araç görmek pek mümkün değil.
Dar Sokaklar
Evet; Medina, yani eski çarşılarda sokaklar o kadar dar ki, yürürken, aniden önünüzden veya arkanızdan bir eşek, bir at veya bir motoriklet geçmesi mümkündür.
Kendinizi, en yakın duvar dibine zor atıyorsunuz, yoksa çarpmamaları mümkün değil diyeceğim ama yine de bunlar usta sürücü olmuşlar, pek çarpan görmedim.
Bu dar sokaklarda, gerek insanlar, gerekse at ve eşek gibi hayvanlar ve motosikletler, sürekli bir akım var ve birbirine mütemadiyen değmeden geçip gidiyorlar.
Yine de, dikkatli olmak şart. Bir an bakıyorsunuz, bir eşek veya bir at, hemen ensenizde, bir an bakıyorsunuz, son hızla üzerinize gelen bir motosiklet, sürücüsünün yaptığı cambazlık ile, yanınızdan, bir parmak yanınızdan geçip gidiyor.
Taksiler
Evet, taksiler. Ülkede, iki tür taksi var. Birincisi, mini yani küçük boyutlu ve üç yolcu alabilen taksiler. Bunlar, pazarlık usulü, gitmek istediğiniz yere gidiyorlar, ama dediğim gibi pazarlık şart. Otelden alacağınız adres kartvizitini, sürücüye gösterince, pazarlığa başlıyorsunuz. Birde, büyük boyutlu taksiler var, bunlar Mercedes ve dört yolcu alabiliyor. Ama, bunların fiyatları fiks gibi olmuş, yani her noktaya, 50 dinara gidiyorlar.
Halbuki, aynı mesafeye, küçük taksi ile, 20 dinara gitme şansınız var. Pazarlık gücünüze bağlı. Bu arada, biraz önce söylediğim gibi, otelinizden adres kartviziti almayı sakın unutmayın, çünkü kaldığınız otel ve adresi, Fransızca bilmiyor iseniz, sürücüye tarif etmeniz çok güç.
Kiralık Araç
Araç kiralamaya gelince, Fas’ta, araç kiralamayı bence düşünmeyin. Çünkü: trafik gerçekten çok karışık ve bizim pek alışkın olmadığımız tarzda. Sonuçta, burada misafir olarak, belli bir süre kalıyorsunuz, bu sürede, herhangi bir nedenle ( örneğin, trafik kazası veya trafikte herhangi biriyle kavgaya karışmak gibi çok olan nedenler) sıkıntı yaşamanız, başınızın polisle derde girmesi mümkün.
O sıkışık trafikte, zaten bu nedenleri yaşamanız, büyük olasılık. Sonuç olarak, araç kiralamak riskli, tercih sizin.
Faslı kendi ulaşımında; yoğun olarak eşeği tercih ediyor. Bunun dışında, bol miktarda, motosiklet var.
Eşek varlığı, ilginç ve Faslı için önemli. Bu ülkede, yerel vatandaş ile yapacağınız bir ağız kavgasında, ona her türlü hakareti yapsanız dahi büyük olasılıkla tepki göstermez imiş. Ama; eşek üzerine bir küfür ettiğinizde, Faslının buna tepkisi büyük olur ve hatta ve hatta, kan akacak derecede büyük tepki verdiği söyleniyor.
Yani; dikkat. Faslı ve eşeğinin birlikteliğini bu ülkede yaygın olarak göreceksiniz. Bazen, hatta, takım elbiseli birini, eşek üzerinde bir yere giderken görürseniz, sakın şaşmayın.
Fas faytonlar
Fayton
Ayrıca; şehir içi ulaşımda fayton da kullanabilirsiniz. Özellikle, Merrakech şehrinde, felaket meydanında, bol miktarda fayton sürücüsü var. Bunlara; otel veya adres kartvizitini gösterdiğinizde, pazarlık gücünüze göre, çok uygun fiyatlar elde ederek, otelinize veya vereceğiniz adrese gidebilirsiniz. Sürücülerin, o yoğun trafikte ve dar sokak ve caddelerdeki faytonu sürüş teknikleri ve hakimiyetleri mükemmel, inanamayacaksınız.
